اختلال دو قطبی
اختلال دو قطبی یک نوع اختلال عصبی است که به صورت دورهای و با تغییرات شدید در حالت شخصیتی و روحی همراه است. این اختلال به دو شکل مانیک و دپرسیون بروز میدهد. در شکل مانیک، فرد در حالت بلندمدت والا، شادی بیش از حد، احساس قدرت و اعتماد به نفس بیش از حد، اضطراب، بیقراری، خواب کم و افکار پراکندهای به شکل ناپایدار و خشن تجربه میکند. در شکل دپرسیون، فرد در حالت بلندمدت پایین، احساس ناراحتی، ترس، عدم انگیزه، خستگی، بیخوابی و تمایل به انزوا را تجربه میکند. اختلال دو قطبی نیازمند درمان مداوم و ترکیبی از روشهای دارویی و روانشناختی است.
با تلاش در جهت سلامت روان آرامش را لمس کنید.
دو قطبی به معنای دو انتها، بی مرزی در شیدایی و افسردگی است که نوعی اختلال روانی که انسان را به مرز جنون مطلق در دو حالت قرار می دهد. متاسفانه سالانه شاهد آمار رو به افزایش ابتلا به این اختلال با انواع گونه های گوناگون از آن در افراد مختلف هستیم. جالب است بدانید بر اساس پژوهش های که در این باره انجام شده است افراد مبتلا به این اختلال اغلب کسانی بوده اند در تمام طول زندگی شان فعالیت بسیاری بالایی داشتند. در نهایت زمانی که به دام این اختلال می افتند هم چون پتک ضربه هولناکی به بدنه تمامی عملکرد های آن وارد می شود از ارتباطات اجتماعی گرفته تا توقف عملیات ترمیم مغز تاثیر گذار است. با بلا استفاده ماندن سلول های مغزی رفتار های غیرعادی به مرور زمان شروع می شود.
آیا می دانید اختلال دو قطبی چیست و چه تاثیری بر جای می گذارد؟
اختلال دو قطبی به مجموعه ای از نوسانات خلقی و عاطفی گفته می شود که فرد در طی زندگی خود دوره های مختلفی از افسردگی و شیدایی را تجربه می کند. این نوسانات بسیار غیر طبیعی است به طوری که نمی توان توجیه و منطقی در پس آن ها پیدا کرد. از این رو به این نوسانات اختلال دو قطبی گفته می شود. در واقع به بیانی دیگر فرد در هر دوره ای در یک قطب عاطفی و خلقی قرار دارد؛ یا افسردگی یا شیدایی.
مهم ترین نکته ای که در زمینه این اختلال وجود دارد این است که نقطه آغاز چنین اختلالی در دوره نوجوانی و آغاز دوره جوانی است. مثلا ۱۵ تا ۱۹ سالگی. از این رو کسانی که بعد از چهل سالگی چنین تجربه هایی را دارند را نمی توان در دسته مبتلایان به چنین اختلالی قرار داد.
افراد مبتلا به این اختلال چه نشانه های از خود بروز می دهند؟
افرادی که چنین اختلالی دارند:
- عدم ثبات خلقی یا نوسانات خلقی کاملا مشهود: زمانی که افراد دچار اختلال دو قطبی باشند در یک دوره زمانی شدیدا افسردگی دارند و در یک دوره زمانی دیگر شدیدا احساس خوشحالی و به اصطلاح احساس شیدایی می کنند.
- احساسات و تفکرات در دوران افسردگی کاملا بدبینانه است. به طوری که هیچ عامل مسرت بخشی برای آنها وجود ندارد حتی چیزهایی که همیشه می توانسته آن ها را خوش حال کند.
در دوران افسردگی تمرکز داشتن و تمام کردن کارهایی که به آنها علاقه مند بوده اند و با علاقه انها را آغاز کرده اند برایشان دشوار است.
بی اشتهایی، اختلال خواب و احساس گناه شدید از دیگر نشانه های دوره افسردگی در اختلال دو قطبی است.
- از نشانه های دوره شیدایی پرانرژی بودن، خوش بین بودن و فعال بودن است.
در این دوران این افراد احساسات عجیبی را تجربه می کنند و حتی از تجربه هایی سخن می گویند که عجیب است. مثل شنیدن صداهایی که دیگران نمی شوند و یا دیدن تصاویری که دیگران نمی بینند.
اینان گاها احساس می کنند که نیرو هایی ماورایی دارند و باید آن نیرو را برای انجام فعالیت های ماورایی استفاده کنند.
کافی است بدانید روان درمانگر کیست و چه کار های انجام می دهد تا بدانید چه مهارت و تبحر بالای را برای گذراندن جلسات رواندرمانی لازم است. آن ها با گزارشی صحیح از علائم تان با تجربه و بینشی که دارند به تشخیصی درست دست می یابند.
روند درمانی این اختلال چگونه طی می شود؟
واقعیتی که وجود دارد این است که این اختلال نیز همچون تمامی اختلالات دیگر قابل درمان است.
- از جمله مهم ترین روش های درمانی که می توان نام برد دارو درمانی است. این دارو ها به منظور تعدیل حالت های افسردگی و غم از یک سو و حالت های شیدایی از سوی دیگر می باشد.
- روان درمانی نیز می تواند با اموزش مهارت های لازم توان کنترل شما را در برابر حالت های خلقی مختلفی که تجربه می کنید افزایش دهد.
- در همین هنگام لازم به ذکر است از روش هیپنوتیزم و تاثیر آن بر اختلالات روانی غافل نشوید و بر پایه این روش های نوین این عارضه را به خوبی رفع کنید.
چه خطراتی در کمین افراد مبتلابه است؟
مهم ترین نکته ای که در افراد دو قطبی وجود دارد این است که می توانند به الکل و مواد مخدر روی بیاورند و به طور افراطی از آن ها استفاده کنند.
از دیگر خطرات اختلال دو قطبی این است که فرد مبتلا در دوره هایی که شیدا است می تواند تصمیمات غیر معقولانه برای زندگی اش بگیرد و یا در دوران افسردگی ممکن است از پیشرفت و فعالیت های اجتماعی موفقیت آمیز دور بماند.
از این رو بهتر است که هر چه سریع تر نسبت به درمان اقدام کنند.
*همانطور که گفته شد علائم این بیماری در دوران نوجوانی آغاز می شود. از این رو توصیه می کنیم نسبت به رفتارها و تغییرات خلقی نوجوان خود حساس بوده و در صورت مشاهده علائم غیر عادی اقدامات لازم را انجام دهید.
در انتها
مهم ترین توصیه ای که در پایان خواهیم داشت این است که هرچه سریع تر برای درمان اختلالات روانی از جمله اختلال دو قطبی اقدام کنید می توانید از بهترین روانپزشک در تهران کمک بگیرید این گونه از بروز مشکلات جدی تر و نیز پیچیده شدن روند درمان جلوگیری کنید. از سوی دیگر پیش از آن که اختلالات منجر به کاهش کیفیت زندگی تان شود بهتر است که از بهترین متخصصین و روان درمانگران در زمینه های مختلف روانی کمک بگیرید.
دو قطبی: اختلالی همراه با تغییرات خلقی، رفتارهای خطرناک و غیر قابل پیشبینی
اختلال دو قطبی (bipolar disorder)، که قبلاً به آن اختلال مانیک-افسردگی گفته میشد، وضعیتی است که میتواند برای خود فرد و اطرافیانش، پیامدهای نامطلوب و گاهاً خطرناکی را به دنبال داشته باشد. چرا که مشخصهی این اختلال، تغییر در خلق فرد است. به گونهای که فرد روزهایی را با افسردگی دردناکی سپری میکند اما ناگهان خلق او به شیدایی یا مانیا تغییر میکند و در اینجاست که دست به رفتارهای تکانشی و آسیبزا میزند. در نتیجهی چنین رفتارهایی است که ممکن است اطرافیانش بگویند که شخصیت او تغییر کرده است و گاهی هم ممکن است به اشتباه چنین فردی را چند شخصیتی یا شخصیت مرزی بنامند. اما در واقع این اختلال، در دستهی اختلالات شخصیت، قرار ندارد.
در این متن میخواهیم به بررسی این موضوع بپردازیم که ماهیت این اختلال دقیقاً چیست؟ تغییرات خلقی باید به چه صورت باشند که بتوان آنها را اختلال دو قطبی نامید؟
نشانههای اختلال دو قطبی
فرد در این اختلال، دو قطب را تجربه میکند. در یک قطب، فرد افسردگی را تجربه میکند. در این حالت، خلق فرد پایین میآید، احساس غمگینی و ناامیدی میکند، لذتی از زندگیش نمیبرد و علاقهاش به اکثر فعالیتها را از دست میدهد. دوست دارد که تنها باشد و ارتباطی با دیگران نداشته باشد. فرد دو هفته یا حتی زمان خیلی بیشتری را در این وضعیت سپری میکند.
اما ناگهان قطب دیگر اختلال دو قطبی یعنی دورهی مانیک یا شیدایی ظاهر میشود. در این قطب، خلق فرد افزایش مییابد، انرژیاش به طرز عجیبی بیشتر میشود، زمان خیلی کمتری را به خواب اختصاص میدهد و بیشتر اوقات، مشغول انجام فعالیت است. همچنین ممکن است دست به رفتارهای پرخاشگرانه و تکانشی بزند، مثلاً به مصرف افراطی الکل یا مواد مخدر بپردازد، رانندگی یا رفتارهای جنسی پر خطر داشته باشد، ولخرجی کند و بدون فکر، اموال و داراییهایش را از دست بدهد. چنین فردی معمولاً خیلی حرف میزند و پرش افکار و حواسپرتی زیادی دارند. این حالتها میتواند از ۴ روز تا یک هفته ادامه داشته باشد و گاهی بیشتر از یک هفته نیز طول بکشد. اما رفتار فرد ممکن است آنقدر خطرناک باشد که اطرافیانش در همین روزها به این پی ببرند که او نیاز به درمان هرچه سریعتر دارد.
تعداد تغییرات خلقی
تعداد دورههایی که خلق فرد از یک حالت به حالت دیگر، جابجا میشود مشخص نیست. بعضی افراد ممکن است تعداد دورههای تغییر کمی داشته باشند. مثلاً فرد بعد از طی ده روز از حالت شیدایی وارد فاز افسردگی میشود و ماهها در حالت افسردگی باقی میماند. یعنی در طول یک سال، فقط یک بار تغییر خلقی را تجربه میکند. اما برای بعضی از افراد ممکن است در طول سال، چندین بار تغییر خلقی از افسردگی به مانیک و برعکس رخ دهد.
انواع اختلال دو قطبی بر اساس طول مدت و شدت
طول مدت و شدت دورههای افسردگی و مانیا میتواند تعیین کنندهی این باشد که فرد به چه نوعی از اختلالات دو قطبی مبتلا شده است. بر این اساس، این اختلال میتواند نامهای متفاوتی مثل دو قطبی نوع ۱، دو قطبی نوع ۲ و سیکلوتایمی را به خود بگیرد. این اختلالها در نسخه چهارم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی در دسته اختلالات خلقی قرار داشتند. اما در نسخه پنجم، طبقهی مجزایی تحت عنوان “دو قطبی و اختلالات مرتبط” را به خود اختصاص داده است. برای درک بهتر تفاوت این سه نوع اختلال، بهتر است ابتدا تفاوت مانیا و هیپومانیا را مشخص کنیم.
تفاوت مانیا و هیپو مانیا
مانیا و هیپومانیا، علائم مشابهی دارند. اما مانیا شدیدتر است و مشکلات جدیتری را در کار، مدرسه، فعالیتهای اجتماعی و روابط فرد ایجاد میکند. گاهی هم آنقدر شدید میشود که فرد نشانههای روانپریشی گذرایی را نشان میدهد و نیاز به بستری شدن پیدا میکند.
دوقطبی نوع ۱
اگر فرد یک دوره یا بیشتر، مانیا را تجربه کند و هر دوره مانیا یک هفته یا بیشتر طول بکشد یا وضعیت فرد به گونهای باشد که نیاز به بستری شدن پیدا کند. همچنین قبل یا بعد از دوره مانیای خود، یک دوره افسردگی را دو هفته یا بیشتر تجربه کند و یا یک دوره هیپومانیا را به مدت چهار روز یا بیشتر تجربه کند، تشخیص دو قطبی نوع ۱ میگیرد.
دو قطبی نوع ۲
در اینجا فرد نباید تشخیص مانیا بگیرد. بلکه باید یک دوره یا بیشتر هیپومانیا را به مدت ۴ روز یا بیشتر تجربه کند و یک دوره یا بیشتر از افسردگی به مدت دو هفته یا بیشتر در سابقه فرد وجود داشته باشد.
سیکلوتایمی
فرد به مدت دو سال یا بیشتر، علائمی از هیپومانیا و افسردگی را تجربه میکند و در طول این دو سال، دو ماه پیاپی بهبودی علائم را نداشته است.
علل دو قطبی
ژنتیک: اختلال دو قطبی تا حد زیادی به ژنهای افراد مربوط است. به همین دلیل وقتی یکی از خویشاوندان درجه یک ما مثل والدین یا خواهر و برادرها مبتلا به این اختلال است، احتمال مبتلا شدن ما به آن بیشتر خواهد بود.
دفاع ناهشیار: از دیدگاه روانکاوی، هم افسردگی و هم شیدایی دو روی یک سکه هستند. زمانی که فرد در قطب افسردگی قرار دارد، بخش سرزنشگر روان او یعنی سوپر ایگو، بر شخصیت حاکم است. وقتی سرزنشها زیاد میشود، بخش سازگارانه یا ایگو وارد عمل میشود و سوپرایگو را سرکوب میکند. بنابراین فرد رفتارهای دوره مانیک را نشان میدهد. یعنی مانیا به عنوان دفاعی ناهشیار در برابر افسردگی عمل میکند.
چه زمانی به متخصص مراجعه کنیم؟
درمان اختلال دو قطبی معمولاً خود به خود اتفاق نمیافتد. بنابراین اگر در خودتان یا اطرافیانتان علائم افسردگی یا مانیا وجود دارد، بهتر است که به متخصص سلامت روان مراجعه کنید. از آنجا که این اختلال ممکن است برای مدت زیادی در زندگی فرد با او همراه باشد، نیاز است که برای کنترل علائم مربوط به آن، اقدام شود. معمولاً رواندرمانی همراه با داروهای تثبیت کننده خلق میتواند مفید باشد. گاهی هم نیاز است که فرد برای کنترل علائمش، مدتی در بیمارستان بستری شود. همچنین از آنجا که احتمال خودکشی در این افراد بالاست، هر وقت که چنین فکری در خودتان یا یکی از عزیزانتان وجود دارد، با اورژانس اجتماعی به شماره ۱۲۳ تماس بگیرید و در چنین شرایطی، فرد را تنها نگذارید.
در این مطلب قصد داریم تا به موضوع اختلال دو قطبی پرداخته و شما عزیزان را با نشانه های افراد مبتلا به اختلال دو قطبی آشنا کنیم.
اختلال دو قطبی، از جمله اختلالات خلقی است که طی ابتلا به آن، فرد بیمار دچار نوسانات شدید و ملایم خلقی می شود، به طوریکه ممکن است در مدت زمانی کوتاه، نسبت به یک موضوع مواضع مختلفی داشته باشد.
به گفته انجمن روانپزشکی آمریکا در سال ۲۰۱۷، اختلال دوقطبی نوعی اختلال خلقی است که با دوره هایی از احساسات شدید تعریف شده که عبارتند از: جنون، هیپومنیک و افسردگی که اغلب شامل دره های هیپومنیک و افسردگی است. فرد مبتلا به اختلال دو قطبی، ابتدا مدتی را در افسردگی به سر برده و پس از آن دچار شیدایی می شود.
نشانه های ابتلا به اختلال دوقطبی:
اختلا دو قطبی نیز مانند دیگر اختلالات خلقی دارای نشانه هایی است که برای شناخت افراد مبتلا به آن، بررسی می گردد. در ادامه همراه ما باشید تا با مهم ترین نشانه های اختلال دو قطبی آشنا شویم.
۱) نوسانت خلقی با شدید کم یا زیاد:
یکی از مهم ترین نشانه های ابتلا به اختلال دوقطبی، نوسانات خلقی است. فرد مبتلا به این اختلال، در طول روز دچار نوسانات خلقی با شدت کم یا زیاد می شود.
البته به خاطر داشته باشید که نوسانات خلقی ممکن است که به علت فشار های روانی، هورمون ها یا عوامل دیگر برای فرد پیش بیایید، اما زمانی که این نوسانات از حالت عادی خود بگذرد و تعاملات اجتماعی فرد را دچار اختلال کند، می تواند نشانه ای از اختلالات دوقطبی باشد.
۲) برخی از نشانه های افسردگی:
همانطور که در ابتدا اشاره کردیم، افراد مبتلا به اختلال دوقطبی ،در ابتدا مبتلا به افسردگی می شوند و از این رو می توان ظهور نشانه های افسردگی به مدت بیش از ۵ هفته و سپس ظهور نشانه های شیدایی را، نشانه ای از ابتلا به اختلال دوقطبی دانست. البته افسردگی نشانه قطعی برای ابتلا به اختلال دوقطبی نیست و ممکن است در برخی افراد پدیدار نشود.
مهم ترین نشانه های ابتلا به افسردگی نیز عبارتند از: احساس غم و اندوه، احساس گناه، بی فایده بودن یا درماندگی شدید، بی میلی به فعالیت های گذشته، انزوا و بی اشتهایی.
۳) انجام رفتارهای پرخطر:
افراد مبتلا به اختلال افسردگی در طول دوره جنون، دست به رفتارهایی پرخطر می زنند. نتیجه یک تحقیق توسط محققان بخش روانپزشکی دانشگاه آکسفورد نشان می دهد که افراد مبتلا به اختلال دو قطبی در یک شبیه سازی رایانه ای، نسبت به افرادی که اختلال دو قطبی نداشتند، رفتارهای پرخطر بیشتری را مرتکب شدند.
از جمله رفتار های پرخطر افراد مبتلا به اختلال دوقطبی شامل، اقدامات مالی پر ریسک مانند قمار یا سرمایه گذاری های پر ریسک، رفتارهایی که می تواند به خود یا دیگران آسیب وارد کند مانند رانندگی پر خطر، رفتارهای جنسی پر خطر، شوخی های خطرناک و… می باشد.
۴) برنامه ریزی های غیر معمول:
افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، در دوره هیپومانیا از این اختلال، احساس افزایش انرژی می کنند. این احساس انرژی زیاد باعث می شود تا فرد مبتلا برای کارهایی برنامه ریزی کند که خارج از توان اش می باشد و اغلب این تصمیم ها نیز به صورت ناگهانی گرفته می شود.
البته این موضوع برای خود فرد چندان ملموس نمی باشد و بیشتر اطرافیان اش متوجه این تغییر می شوند.
۵) اعتماد به نفس کاذب:
افراد مبتلا به اختلال دوقطبی در طول دوره بیماری، دچار اعتماد به نفس کاذب و نوعی خود بزرگ بینی می شوند. افرا مبتلا به این اختلال، در طول دوران بیماری احساس اهمیت بیش از اندازه می کنند و توانایی های خود را بیش از حد واقعی اش تصور می کنند.
البته خود بزرگ بینی و اعتماد به نفس کاذب، می تواند نشانه ای از دیگر اختلالات روانی مانند شخصیت خود شیفته نیز باشد، اما همچنان به عنوان یک نشانه در بیماران اختلال دو قطبی در نظر گرفته می شود.
۶) بی نظمی در صحبت کردن:
افراد مبتلا به اختلال دو قطبی، در طی دوره جنون با برخی از بی نظمی ها در گفتار خود مواجهه می شوند. از جمله جزئیات این نشانه می توان به الگوهای نامنظم در گفتار، بلند یا آرام صحبت کردن، قطع کردن گفت و گو و بی میلی ناگهانی به صحبت کردن و درنقطه مقابل بیش از اندازه صحبت کردن یا پر حرفی اشاره کرد.
۷) اختلال در تمرکز:
بیمارانی مبتلا به اختلال دو قطبی، در طول دوره افسردگی و شیدایی دچار اختلال در تمرکز می شوند. در طول دوره افسردگی، کمبود انرژی و انزوا و در طول دوره شیدایی نیز افزایش انرژِی بیش از اندازه باعث کاهش تمرکز و حواس پرتی می شود.
۸) اختلالات خواب:
در کنار سایر علائمی که گفته شد، اختلال در خواب نیز در این دسته از افراد مشاهده می شود. این اختلال در خواب خود را به اشکال مختلفی نظیر، بی خوابی، کم خوابی یا پرخوابی نشان می دهد. در طول دوره افسردگی این اختلال، فرد دوقطبی احساس خستگی مفرط می کند و مدت زیادی از روز را می خوابد.
در طول دوره شیدایی اختلال دوقطبی، با توجه به اینکه فرد احساس انرژی زیادی می کند، ممکن است دچار بی خوابی و یا کم خوابی شود. البته ناگفته نماند که بی خوابی یا کم خوابی تنها به عنوان یکی از نشانه های اختلال دوقطبی است و نمی تواند به عنوان نشانه قطعی اختلال دو قطبی برشمرده شود.
۹) بی اشتهایی یا افزایش اشتها:
افراد مبتلا به اختلال دو قطبی ممکن است که در طول دوره ابتلا به این اختلال خلقی، وزن خود را از دست بدهند که این کاهش ورزن بر اثر بی اشتهایی صورت می گیرد. خاطر نشان شود که در طول دوره افسردگی ناشی از اختلال دو قطبی، ممکن است فرد به جای بی اشتهایی، دچار افزایش میل به خوردن شود.
همچنین ممکن است که بی اشتهایی یا پرخوری فرد دلایل دیگری داشته باشد که اگر در کنار نشانه های گفته شده قرار بگیرد، می تواند زنگ خطری برای بررسی احتمال ابتلا به اختلال دوقطبی در نظر گرفته شود.
اختلال شخصیت دو قطبی (افسردگی شیدایی) چه مشکلاتی به دنبال دارد
شخصیت دو قطبی یا همان افسردگی شیدایی مربوط به افرادی است که از نظر روحی و روانی با نوسانات خلقی، رفتاری و تغییرات انرژی رو به رو هستند. افرادی که به اختلال دو قطبی مبتلا هستند،ممکن است دورههایی داشته باشند که بیش از حد احساس انرژی میکنند و حس مفرط خوشبختی دارند و یا برعکس اوقاتی را تجربه میکنند که خسته، ناامید، بی انگیزه یا در دوران افسردگی هستند.
شیدایی و یا همان شخصیت دو قطبی در واقع ثبات و تعادلی در بین روحیات و خلقیات خود ندارد، بدین سان که گاهی فرد خود را صاحب اعتماد به نفس و عزت نفس بالایی میبیند که همین موضوع منجربه تصمیمات تکانشی و یا بی پروایی میشود و گاهی هم دچار توهمات اعتقادی و دیداری – شنیداری میشود، یعنی اینکه به موضوعی اعتقاد پیدا میکند که اصلا وجود ندارد و یا نمی شود در مورد آن صحبت کرد و از طرفی دچار توهمات دیداری و شنیداری میشودیعنی چیزهایی را میبیند و میشنود که اصلا وجود خارجی ندارند.
با توجه به آنچه که تا الان گفته شد در این مقاله به شحصیت دو قطبی و مشکلات این دسته از افراد پرداخته میشود که نوسانات خلقی زیادی را پشت سر میگذارند و به دنبال یک زندگی آرام هستند و قصد دارند با راه حلهای ممکن برای درمان این بیماری هرچه زودتر اقدام کنند.
انواع اختلال دو قطبی شخصیتی
اختلال دو قطبی در افراد با زمینههای روحی، خانوادگی و محیطی متفاوت به انواع مختلفی تقسیم میشود که در ادامه به برخی از شایعترین آنها اشاره میکنیم.
اختلال دو قطبی نوع اول
در این نوع شیدایی شخصیت دو قطبی معمولا دورههای روحی ناپایدار زیادی را پشت سر میگذارد که حداقل یک هفته طول میکشد و آنقدر گاهی شدید است که فرد نیاز به مراقبتهای پزشکی دارد. نوع اول این بیماری گاهی تا دو هفته هم طول میکشد.
اختلال دوقطبی نوع دوم
در این نوع اختلال فرد دچار اوج و فرودهای روحی و روانی زیادی میشود؛ اما معمولا شدت ندارد و با مراقبتهای پزشکی همراه نیست.
اختلال سیکلوتایمیک
این نوع اختلال نوعی دیگر از بیماری دو قطبی است اما شدت بیماری به اندازه شخصیت دو قطبی نوع اول و دوم نیست و در بزرگسالان تا دو سال و در کودکان و نوجوانان معمولا یک سال به طول میانجامد.
هرکدام از این مراحل نامبرده از بیماری دو قطبی اگر با مصرف مشروبات الکلی و یا مواد مخدر همراه شود میتواند وضعیت بیمار را وخیمتر کند که در هر صورت نیاز به درمان پزشکی مورد نیاز است تا هر دو مشکل یعنی دوقطبی بودن و مصرف الکل یا مواد مخدر با هم درمان شوند.
علائم اختلال دو قطبی
در شخصیت دو قطبی و اختلالی که برای فرد اتفاق میافتد، از الگوی ثابتی پیروی نمیکند، ممکن است فردی قبل از شروع علائم اصلی دورههای از تغییرات خلقی را تجربه کند و یا نکند و البته این نوسانات از فردی به فرد دیگر متفاوت و متغیر است، یعنی ممکن است فردی به مدت چند هفته یا چند ماه و حتی چند سال درگیر این بیماری باشد و یا با گذشت زمان شدت بیماری کم و یا زیاد شود.
علائم بیماری شخصیت دو قطبی
- احساس هیجان و خوشبختی بیش از حد
- تغییرات ناگهانی از خوشبختی و شادی به خصومت و عصبانیت
- بیقراری
- گفتار سریع و عدم تمرکز
- افزایش انرژی و نیاز کمتر به خواب
- میل جنسی غیر معمول بالا
- ساختن برنامههای ذهنی و اهداف بسیار بزرگ و دست نیافتنی
- داشتن قضاوت ضعیف
- سو مصرف الکل و مواد مخدر
- اشتهای کم
- نیاز کم به خواب
- احساس اعتماد به نفس بالا و رفاه زیاد
- عدم تمرکز
- داشتن حواس پرتی
در دروههای افسردگی یک شخصیت دو قطبی این درجات ممکن است بیشتر باشد و شدت بیشتری نسبت به بقیه داشته باشند که برخی از آنها عبارتند از:
- غمگینی
- از دست دادن انرژی
- احساس ناامیدی و بیارزشی
- لذت نبردن از کارها و چیزهایی که زمانی لذت بخش بودند
- مشکل در تمرکز
- فراموشی
- آرام صحبت کردن
- میل جنسی کمتری داشتن
- ناتوانی در کسب احساس لذت
- گریه غیر قابل کنترل
- مشکل در تصمیم گیری
- تحریک پذیری
- نیاز به خواب بیشتر
- یا بیخوابی
- تغییرات در اشتها که منجر به لاغری بیش از حد یا چاقی میشود
- افکار مرگ و یا خود کشی
- اقدام به خودکشی
دلایل بروز اختلال دو قطبی
دلایل اختلال دو قطبی هنوز از سوی محققان در حال بررسی است و دلیل مشخصی برای آن پیدا نشده است و ممکن است در بروز این اختلال در شخصیت دو قطبی چندین عامل دخیل باشند و ممکن هم هست تنها یک دلیل در ایجاد این نوع بیماری مقصر باشد.
اما برخی از دلایل مرتبط به این بیماری به شرح زیر هستند:
- ژنتیک
- ساختار مغزی
- اختلالات فصلی
- اختلالاتی استرسی
- وسواس فکری
شخصیت دو قطبی و ژنتیک
گاهی اوقات ممکن است موضوع ژنتیک در کار باشد یعنی یکی از اعضای درجه یک خانواده مثل پدر و یا مادر قبلا به این بیماری مبتلا بوده باشد و یا اکنون به آن مبتلاست و فرد زمینه ابتلا به این بیماری را داشته باشد.
ساختار مغزی
همان طور که گفته شد هیچ یک از دلایلی که ما اکنون از آنها به عنوان یک عامل بیماریزا در شخصیت دو قطبی نام میبریم؛ کاملا اثبات نشدهاند و هنوز در حد یک فرضیه میباشند اما برخی محققان اعتقاد دارند که این مشکل میتواند به دلیل ساختار رشد مغزی باشد که ممکن است در انتقال هورمونهای اساسی دچار نقصان باشد.اما چرا و چگونه هنوز مشخص نیست.
دوران بلوغ
عوامل خطر بیماری دو قطبی گاهی اوقات خود را در اواخر بلوغ دوران نوجوانی نشان میدهد که این موضوع هم ممکن است به همان رشد جنسی و یا هورمونهای نوجوانی مرتبط باشد که دلیل مشخصی ندارد اما به ندرت این بیماری در کودکان اتفاق میافتد.گاهی این موضوع در نوجوانان به مشکلات خانوادگی هم مرتبط میشود.
دقت کنید که شخصیت دو قطبی را ممکن است هم مردان و هم زنان تجربه کنند اما طبق آمار بدست آمده در زنان این اتفاق بیشتر است چون بیشتر در معرض خطرات افسردگی قرار میگیرند.اما در مردان هم غیر قابل انکار نیست و ممکن است در هر مردی با هر قدرت روحی و جسمی این مشکل اتفاق بیفتد.
اختلالات فصلی
در برخی از مواقع این بیماری میتواند با تغییرات فصلی و اختلالاتی که هر یک از فصول در روحیات فرد به وجود میآورند، علائم خود را نشان دهد. شاید بخشی از مشکلات روحی که در ابتدای هر فصل صورت میگیرد به خاطر همین موضوع تغییر فصل باشد.
اختلال استرس و اضطراب بعد از سانحه
این سانحه میتواند هر اتفاقی باشد، مرگ و از دست دادن یک عزیز، سانحههای دلخراش تصادف و یا موارد دیگر همگی بر روی روحیات و ذهنیات فرد تاثیر میگذارد و فرد را دچار نوسانات خلقی دوقطبی میکند.
وسواس فکری
گاهی به دلایل مختلفی مثل وسواسهای فکری که سراغ فرد میآیند ممکن است با درمان نکردن و اهمیت ندادن به مشکلات پیچیدهتری مثل بیماری دو قطبی تبدیل شوند.
تشخیص اختلال دو قطبی چگونه است
برای تشخیص یک شخصیت دو قطبی باید با یک متخصص روانشناس و یا روانپزشک صحبت کنید، تا با توجه به موقعیت فرد ابتدا سوالات خانوادگی و شخصی را طبق یک نظر سنجی کتبی بررسی کند و سپس تاریخچه بیماری و سلامتی خانوادگی را جویا شود و بعد از آن تشخیص میدهد که آیا بیماری فرد از نوع دو قطبی است و یا بیماری روحی دیگری است.
غده تیروئید
به طور کلی تشخیص بیماریهای روحی به طور دقیق هنوز هم که هنوزه کمی سخت و دشوار است و نیاز به مطالعات و روشهای تشخیصی دقیق دارند. اما برای تشخیص بیماری دوقطبی معمولا از یک سری شاخص اصلی استفاده میکنند،مثلا بیماریهای تیروئیدی مخصوصا تیروئید کم کار میتواند در بروز علائم استرس و اضطراب و البته بیماری دو قطبی نقش داشته باشد.
زیرا هورمونهای این غده بر روی واکنشهای مغزی هم تاثیر گذار هستند و بعید نیست که بتواند در اختلالات روحی تاثیر گذار باشد.
مصرف مواد مخدر و الکل
مصرف مواد مخدر و حتی یک سیگار ساده میتواند بر روی خلقیات فرد تاثیر بگذارد و واکنشهای مغزی را تحت تاثیر خود قرار دهد که به دنبال آن مغز نمیتواند به اتفاقات و آدمهای محیط اطراف خود به درستی واکنش نشان دهد. بنابراین مصرف و سو مصرف مواد مخدر در پیشرفت شخصیت دو قطبی میتواند دخیل باشند.
از طرفی مصرف الکل هم مانند مواد مخدر بر روی مغز و فعل و انفعلات مغزی به شدت موثر است و به راحتی میتواند یکی از عوامل موثر در رشد بیماری دو قطبی باشد.
به طور کلی تشخیص اختلال دو قطبی در افراد بزرگسال راحت تر از کودکان است که اگر والدین با واکنشهای روحی عجیب از سوی کودکان مواجه شدند بهتر است با یک روانشناس متخصص مشورت کنند.
درمان اختلال دو قطبی
خبر خوب این است که اختلال دو قطبی درمان پذیر است و فرد بعد از هر دوره بیماری میتواند با درمان درست و به موقع در کوتاهترین زمان معالجه شود. اما اگر شخصیت دو قطبی سهل انگاری کرده باشد و یا در اثر مصرف مواد مخدر و الکل شدت بیماری بیشتر شده باشد، نیاز به درمان و مراقبتهای بیشتر است یعنی شاید چند سالی برای درمان مورد نیاز باشد.
دارو درمانی
دارو اصلیترین روش درمان برای بیماری دو قطبی است. که معمولا این داروها وظیفه تثبیتکننده روحیات و خلقیات شخصیت دو قطبی را دارند: این داروها عبارتند از:
- کارپیرازین
- لوراسیدون
- اولانزاپین
- کویتیاپین
داروهای ضدافسردگی
ترکیبی از داروهای ضد افسردگی و ضد روان پریشی جهت تثبیت کردن خلق و خو تجویز میشوند. داروهای ضد اضطراب و یا خوابآور هم برای درمان شخصیت دو قطبی و رسیدن به خلقیات ثابت بسیار تاثیر گذار است .
اما داروی تشخیصی برای هر فرد متفاوت است و حتی ممکن است یک شخصیت دو قطبی به مدت چند ماه طول بکشد تا داروی مناسب او تجویز شود. برای همین موضوع بهتر است بیمار بدون اطلاع پزشک دارو خود را قطع نکند یا خودسرانه افزایش ندهد، تا متناسب با شرایط روحی و بهبود بیمار داروها یا حذف شوند و یا تجویز مجدد شوند.
در مورد مردانی که مشکلات کلیوی و یا پروستات و سایر بیماری های مزمن دیگر دارند باید با پزشک خود در مورد داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب مشورت کنند.
درمان اختلال با تغییر سبک زندگی
داشتن یک سبک زندگی سالم میتواند برای فرد یک نجات دهنده بی نظیر باشد مثلا بهتر است روشهای زیر را روزانه انجام دهید تا نه تنها از بیماری دو قطبی بلکه از سایر بیماریهای شایع روحی و روانی در امان باشید.
- ورزش کنید
- برنامه غذایی صحیح داشته باشید
- مشروبات و مواد مخدر را به کمک روان درمانگر ترک کنید
- مدیریت استرس را یاد بگیرید
- با دوستان و خانواده معاشرت کنید
- سرگرمیهای خاص خود را پیدا کنید
داروهای ضدافسردگی
ترکیبی از داروهای ضد افسردگی و ضد روان پریشی جهت تثبیت کردن خلق و خو تجویز میشوند.داروهای ضد اضطراب و یا خوابآور هم برای درمان شخصیت دو قطبی و رسیدن به خلقیات ثابت بسیار تاثیر گذار است .
اما داروی تشخیصی برای هر فرد متفاوت است و حتی ممکن است یک شخصیت دو قطبی به مدت چند ماه طول بکشد تا داروی مناسب او تجویز شود. برای همین موضوع بهتر است بیمار بدون اطلاع پزشک دارو خود را قطع نکند یا خودسرانه افزایش ندهد، تا متناسب با شرایط روحی و بهبود بیمار داروها یا حذف شوند و یا تجویز مجدد شوند.
در مورد مردانی که مشکلات کلیوی و یا پروستات و سایر بیماری های مزمن دیگر دارند باید با پزشک خود در مورد داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب مشورت کنند.
شخصیت دو قطبی و روان درمانی
روان درمانی و یا گفتگو درمانی جز روشهای درمانی موثر هستند که گزینههای روان درمانی میتواند شامل موارد زیر باشد:
ریتم درمانی بین فردی و اجتماعی
این برنامه شامل یک برنامه روزانه است که از صبحانه خوردن تا خوابیدن شبانه را شامل میشود. این قبیل برنامهها میتوانند موجب تعامل پایدار و مناسب بین فرد و اعضای خانواده و همچنین اجتماع شوند.
رفتار درمانی شناختی
این درمان به شخصیت دو قطبی کمک میکند تا عادت و اعمال بد را با گزینههای مثبت جایگزین کند. همچنین به فرد کمک میکند،یادگیری موفقی در کنترل و مدیریت استرسهای روزانه داشته باشد.
خانواده درمانی
این روش یکی از روش های موثر در درمان اختلال دو قطبی است زیرا پای خانواده به میان میآید و فرد بهتر حمایت میشود. بنابراین به کمک پزشک و تیم پزشکی و اعضای خانواده روند درمان هر چه سریعتر اتفاق میافتد.
الکتروشوک درمانی
اگر دارو درمانی موثر واقع نشد، در موارد ضروری از یک مقدار شوک متعادل برای برقراری تعادل برخی مواد شیمیایی مغزی مورد استفاده قرار میگیرد.
طب سوزنی
در بسیاری از مواقع طب سوزنی در درمان بیماریهای روحی از جمله بیماری دو قطبی تاثیر گذار بوده است که میتواند روش خوبی باشد.
داروهای مکمل
استفاده از داروهای مکمل اگر خودسرانه باشد میتواند ایجاد برخی اختلالات جسمی و یا حتی روحی را به دنبال داشته باشد بهتر است در مصرف آن ها حتما از پزشک متخصص کمک بگیرید.
هنوز هیچ دیدگاهی وجود ندارد.