آنها برای اولین بار متوجه می شوند که در همه چیز خوب نیستند. تغییرات در زندگی آنها ممکن است آنقدر سریع اتفاق بیفتد که نتوانند خود را با آن وفق دهند.

اعتماد به نفس پایین معمولا در سال های اولیه دوران نوجوانی به وجود می آید و بعدا در اواسط و اواخر این دوران با شکل گیری هویت، بهبود می یابد. البته عدم اعتماد به نفس در هر سنی می تواند مساله مهمی باشد. نوجوانانی که اعتماد به نفس ندارند ممکن است تنها بمانند، در کنار دیگران احساس ناراحتی کنند و نسبت به انتقاد خیلی حساس باشند و آن را به حساب کاستی های خود بگذارند. چنین بچه هایی معمولا کمتر در فعالیت های تیمی شرکت کرده و با کسی روابط دوستانه برقرار می نمایند. این روند آنها را بیشتر در انزوا قرار می دهد و اجازه نمی دهد که دیدگاهشان را نسبت به خود بهبود ببخشند. وقتی هم که با کسی دوست می شوند، نسبت به فشارهای منفی اطرافیان آسیب پذیر تر هستند.

برخی از نوجوانان به دلیل عدم اعتماد به نفس در کلاس از سایرین عقب می افتند. اما برخی دیگر برای جلب توجه فعالیت بیشتری دارند. در بدترین حالت، عدم اعتماد به نفس منجر به بروز رفتار خود تخریب و عادت هایی مانند استفاده از سیگار، مواد مخدر یا الکل می شود.

دخترها معمولا بیشتر از پسرها درگیر شک به خود می شوند. این مساله می تواند دلایل مختلفی داشته باشد:

–    وضعیت جامعه به نحوی است که آنها تصور می کنند کنار آمدن با بقیه بسیار اهمیت دارد و باید خیلی خیلی لاغر و زیبا باشند. البته زندگی برای پسرها هم می تواند سخت باشد، چون آنها فکر می کنند که باید انتظارات جامعه را برآورده کنند و یک پسر حتما باید در ورزش و سایر فعالیت های فیزیکی خوب باشد.

–    دخترها حدود دو سال زودتر از پسرها به بلوغ می رسند، بنابراین باید قبل از اینکه به اندازه کافی از لحاظ روحی و احساسی رشد کنند با مسائلی مانند وضعیت ظاهری، محبوبیت و تمایلات جنسی روبه رو شوند.

–    ممکن است دخترها پیام های گیج کننده ای را راجع به دستاوردهایشان دریافت نمایند. با وجود اینکه به دخترها گفته می شود که این دستاوردها چقدر مهم هستند، باز هم ممکن است برخی از آنها نگران این باشند که اگر زیاد باهوش و توانا باشند، خصوصا در زمینه درسهایی مانند ریاضی، علوم و تکنولوژی، از سوی دیگران مورد تایید قرار نگیرند .

–    اگر فرزند نوجوان شما برای مدت طولانی از عدم اعتماد به نفس رنج می برد، شاید بتوان با مراجعه به مشاور یا سایر متخصصین به او کمک کرد. در مواردی مانند  مشکلات یادگیری، مشکل در خورد و خوراک یا افسردگی نیز می توان از همین روش استفاده کرد. بیشتر نوجوانان این دوران سخت را با داشتن وقت و پشتیبانی کافی پشت سر می گذارند.

بیشتر روانشناسان اعتقاد دارند که اعتماد به نفس به مجموعه ای از احساسات گفته می شود که بچه در موقعیت های مختلف نسبت به خودش دارد. یک روانشناس به نام سوزان هارتر، تئوری در مورد اعتماد به نفس ارائه داده است که در آن هم حس اعتماد بچه به زمینه یک فعالیت و هم میزان اهمیت آن زمینه برای بچه، در نظر گرفته می شود. برای مثال، ممکن است نوجوانان به تعدادی شرایط خاص مانند اینها فکر کنند: رقابت در یک تیم، خواندن ریاضیات، قرار گذاشتن، مراقب برادر یا خواهر کوچکتر بودن. یک نوجوان ممکن است در انجام برخی از این فعالیت ها اعتماد به نفس بیشتری داشته باشد. ممکن به خاطر توانایی های ورزشی اش یا مهارت داشتن در درس ریاضیات، احساس خوبی نسبت به خودش داشته باشد، اما در مورد وضعیت قرار گذاشتنش ناراحت باشد. همچنین ممکن است در مورد اینکه آیا برادر یا خواهر  خوبی برای بچه کوچکتر از خودشان می باشند، احساسات در هم ریخته ای داشته باشند. احساسی که یک نوجوان نسبت به خودش دارد به میزان اهمیت هرکدام از این زمینه ها در زندگی او وابسته است. اگر فعال بودن در زمینه قرار گذاشتن اهمیت زیادی برایش داشته باشد، آنگاه این دختر احساس بدی نسبت به خودش پیدا خواهد کرد. اگر موفقیت در زمینه های ورزشی برایش مهم باشد، آنگاه نسبت به خودش احساس خوبی خواهد داشت. براساس این تئوری، بهترین راه برای کمک به بچه در زمینه اعتماد به نفس موارد زیر می باشند:

–    فرصت هایی را برای موفق شدن بچه به وجود بیاورید. بهترین راه برای دادن اعتماد به نفس این است که موقعیتی را برای تجربه کردن موفقیت به او بدهید. باید برای موفقیت آنها برنامه ریزی کنید. بگذارید قدرت و توانایی خود را تجربه کنند. بچه ها می توانند این تجارب را مهندسی کنند. بخشی از اعتماد به نفس این است که بدانید چه کاری باید بکنید.

با تشویق فرزند خود برای شرکت در کلاس هنر، ایفا کردن نقش در یک نمایشنامه، پیوستن به تیم فوتبال یا بسکتبال، شرکت در نمایشگاه های علمی یا باشگاه های کامپیوتری و یا نواختن یک ساز، به او کمک کنید تا به توانایی های خودش اعتماد نماید. هر چیزی را که بیشتر دوست داشت، بهترین انتخاب برای او است. او را مجبور به شرکت در کلاس خاصی نکنید. بیشتر بچه های ۳ تا ۱۳ سال در برابر انجام کاری که دوست ندارند مقاومت از خود نشان می دهند. مجبور کردن بچه ها به انجام فعالیتی که خودشان انتخاب نکرده اند می تواند به ناکامی منجر شود. سعی کنید میان فعالیت هایی که فرزندتان دوست دارد و خوب انجام می دهد و آنهایی که برایش جدید است و خوب انجام نمی دهد، تعادل ایجاد نمایید.

همچنین می توانید برای افزایش اعتماد به نفس در فرزند خود، برخی از مسئولیت های خانوادگی را که می تواند انجام دهد به او بسپارید تا موفق شود. مثلا خالی کردن ماشین ظرفشویی، تمیز کردن اتاقش یا کوتاه کردن چمن ها.

–    به نوجوان کمک کنید تا به خودش اعتماد کند. توانایی نوجوانان در اعتماد به خودشان از عشق بی قید و شرط شما نسبت به آنها ناشی می شود و به آنها کمک می کند تا احساس امنیت کرده و بتوانند خودشان از پس حل مشکلات بر بیایند. بچه شما هم مانند همه بچه های دیگر، با موقعیت هایی روبه رو خواهند شد که نیاز دارند به شما یا کس دیگری تکیه نمایند. اما اگر همیشه برای خروج از موقعیت های حساس به شما تکیه کنند، رشد احساسی آنها به تعویق خواهد افتاد. ما باید به بچه هایمان یاد بدهیم چگونه با چیزهایی که با آنها رو به رو می شوند کنار بیایند، نه اینکه همیشه مسیر را برایشان ساده کنیم.

–    به حرف او گوش کنید. به او اطمینان دهید که بزرگترها تمام تلاش خود را برای ایجاد امنیت در خانه و مدرسه انجام می دهند.

–    به بچه کمک کنید تا تفاوت میان حقیقت و رویا را درک کند. در مورد حقیقت با بچه خود حرف بزنید و از فرض کردن، اغراق کردن یا عکس العمل بیش از حد بپرهیزید.

–    فعالیت های فرزندتان را در استفاده از تلویزیون، رادیو و اینترنت رصد کنید. به آنها کمک کنید تا از دسترسی به تصاویر خشونت بار خودداری کنند. این تصاویر می توانند اضطراب او را بیشتر کنند.

–    ستایش شدن از طرف کسانی که دوستشان دارند مساله بسیار مهمی برای نوجوانان است، خصوصا اگر از طرف والدین یا سایر افراد بزرگتری باشد که دوستشان می دارند. ستایش کردن فرزندتان باعث می شود تا اعتماد به نفس بگیرد. با این حال تعریف هایی که از او می کنید باید حقیقت داشته باشند. او تعاریف نادرست را تشخیص خواهد داد.

–    صبر داشته باشید. بیشتر مردم به عنوان افراد بالغ اعتماد به نفس دارند. این اعتماد به نفس از طریق سالها تجربه موفقیت و همچنین سالها تلاش برای کشف نقاط قوت و ضعف و تاکید بر روی قسمت های خاصی از زندگی بدست آمده است. اگر همیشه مجبور بودیم کارهایی را انجام بدهیم که در آنها خوب نیستیم آنگاه بیشتر ما تبدیل به مردمانی غمگین و نا امید می شدیم. به عنوان یک فرد بالغ، باید زمینه هایی که در آنها استعداد داریم را پیدا کنیم و به دنبالشان برویم. هرچند به عنوان یک نوجوان رفتن به سمت زمینه هایی که در آنها اعتماد به نفس کمتری داریم کار بسیار سختی خواهد بود.