یکی از مشکلات والدین بی نظمی و شلختگی نوجوان است. مثلاً یکی دیگر از دعواهای پدر و مادر و به خصوص مادر با نوجوان بر سر بی توجهی او در مرتب نگاه داشتن اتاقش می باشد. بیشتر مادرها از بی نظمی نوجوان رنج می برند و به قول معروف حرص می خورند و گاهی هم می گویند: «عصابم داغون شده!» باید به این گونه مادرها گفت: «همه علاقه مندند که اتاق فرزندانشان مرتب و تمیز باشد، همه چیز در جای خودش باشد.» به خصوص مادرانی که کمی وسواسی هم هستند. یا اگر از دسته کمال طلب ها باشند، که آن وقت دیگر قوز بالا قوز می شود زیرا به کوچک ترین نامرتبی حساسند. وقتی به اتاق فرزندشان سر می زنند، فریادشان از بی نظمی و نامرتبی نوجوان به آسمان می رود!

شلختگی نوجوان

مادری برایم تعریفی می کرد: «ای کاش یک موی دخترم، ژیلا، توی تن پسرم، مسعود بود. ژیلا وقتی وارد اتاقش می شوی همه چیزش شسته و رُفته و سرجای خودشه، دخترم حتی بلیت اتوبوس را در جایی مخصوص می ذاره، مدادهاش یک جا، خودکار و مداد پاکن اش جایی دیگه، اصلا ژیلا یک پارچه خانمه، انگار صدساله خانم خانه بوده! ولی برعکس، مسعود شلم و شورباست، شلخته و شرتی کاره، یک چیزی همین الان دستشه، دو دقیقه دیگاه اگه ازش بپرسی اونو چکار کردی، یادش نیست، از دستش کلافه شدم، نمی دونم چرا مسعود این قده به باباش رفته!، و چرا مثل ژیلا به خودم نرفته؟ آخه چرا اینقدر فرزندم نامرتب است »

پس از این که مدتی حرف زد و دق دلی اش را خالی کرد، با او همدردی کردم و گفتم: «چایتان سرد شد! یک کمی هم استراحت کنید، خیلی خسته شدید!» مثل این که خودش متوجه پرحرفی اش شده بود، گفت: «بله، خیلی از دست مسعود شکایت کردم، آخه دلم ازش خیلی پره، اون اصلا رعایت من رو نمی کنه، دایماً باید برم اتاقش رو تمیز کنم، من دیگه خسته شدم از بس که شستم و رُفتم.» باز هم با او همدردی کردم و سپس به او گفتم: «حالا اجازه می دهید من هم چند کلمه در این مورد حرف بزنم؟» گفت: «بله، بفرمایید، اصلا برای همین خدمت رسیدم!»

بی نظمی نوجوان

به او گفتم: «آخر خانم عزیز، همه ی بچه ها که یک جور نیستند، آنها در عین این که با یکدیگر تفاوت دارند، باید با شما هم به خاطر تفاوت سنی که دارید متفاوت باشند. نوجوان ۱۴ ساله شما نمی تواند مسایل و موضوعات را مانند شما ببیند و لمس کند. نوجوان در سنی است که گاهی شلختگی و بی انضباطی را همراه دارد به عبارت دیگر شلختگی ، نامرتبی و بی نظمی بچه ها اقتضای سن آنهاست. او پسر است و به قول خودتان به پدرش رفته، چرا بی جهت حرص و جوش می خورید. اصلا پسرها با دخترها فرق دارند.

پسرها هم با پسرها فرق دارند، هم که یک جور نیستند. به او فرصت بدهید، او هم مرتب و منظم خواهد شد، ولی صد البته نه مثل شما و ژیلا، ولی از این وضع هم خارج خواهد شد.» در جوابم گفت: «آخه وقتی اتاقش را این قدر درهم و برهم می بینم، از دست خودم عصبانی می شم و از خودم می پرسم که در کجا اشتباه کردم که این بچه نامرتب و نامنظم شده و این جور از آب درآمده.» دیدم بازهم مثل سایر مادرها افتاده است به جان عقاید قدیمی و از مد افتاده، که: «اگر بچه کار بدی کرد، حتماً تقصیر پدر و مادر است!»

گفتم: «بهتر است به جای این که عصبانی شوید که چرا مسعود مثل شما نیست، خدا را شکر کنید که ژیلا به خود شما رفته است. یادتان باشد ممکن است ژیلا به این علت اتاقش را تمیز نگه می دارد که می داند شما از این کار خوشتان می آید. شاید او این کار را به این دلیل می کند که رابطه ی حسنه ای با شما داشته باشد و یک مدافع پرزور و قرص و محکم در خانه برای خواسته هایش داشته باشد و مسعود که پسر است نیاز به پیش گرفتن چنین روشی نمی بیند، بنابراین نه از دست مسعود خیلی عصبانی باشید و نه از دست ژیلا خیلی راضی.

پسرها نافرماترند، زودتر به دنبال استقلال و «نه» گفتن هستند تا دخترها «طبیعت دختر یا پسر فرق دارد. همه که مثل هم نیستند.» مادر که در این لحظه به فکر فرو رفته بود، در مقابل منطق من، بی دفاع شد ولی با این وجود گفت: «یعنی شما می گویید من باید از این کارهای مسعود ناراحت نشم و حرص نخورم؟» به او گفتم: «چرا نباید ناراحت شوید؟ البته که باید ناراحت بشوید، و به او تذکر لازم را بدهید، ولی برای اجرای دستور خود زیاد پافشاری نکنید و در صورت عدم اجرا، اصلا و ابداً حرص نخورید. شما باید به یاد داشته باشید که این گونه اعمال و به خصوص شلختگی و نامرتبی نوجوان، اقتضای سن آنهاست؛ پس چاره ای ندارید جز این که شکیبا باشید. شما مسبب اعمال و واکنش های مسعود نیستید؛ خودتان را از این جهت ملامت نکنید؛ به او هم زیاد سخت نگیرید؛ او مثل شما به تمیزی و از این قبیل حرف ها اهمیت نمی دهد. مسعود، بعدها به ارزش نظم و ترتیب پی خواهد برد.

نوجوان نامرتب

و اما توصیه هایی برای کسانی که نوجوان شلخته ، نامرتب و نامنظم دارند :

۱٫ سعی کنید از عبارات و کلمات زیبا برای ترغیب نوجوان به نظم استفاده کنید. مثلاا گر در اتاقش لباس هایش را روی زمین می اندازد نگویید «تو خیلی شلخته ای از دستت خسته شدم» بلکه سعی کنید از جملاتی مانند «اگر اتاقت تمیز و مرتب باشد چقدر زیباتر به نظر می رسد» و … استفاده کنید.

۲٫ اگر به نوجوان شلخته غر بزنید و بگویید «همیشه اتاقت نامرتب است، از دستت خسته شدم، چه قدر بچه نامرتب و شلخته ای ‌هستی، کی می خواهی درست ‌شوی؟» جبهه می‌گیرد و لجبازی می کند و رفتارش را که تغییر نمی‌دهد ممکن است بدتر هم شود.

۳٫ اگر شما والدین منظم و مرتبی نبودید نوجوان را متهم به شلختگی و بی نظمی نکنید. اگر نوجوان شما در اطراف خود جز نامرتبی و ریخت و پاش چیز دیگری ندیده، حالا دیگر دور از انتظار نیست که او هم بی نظم باشد. یعنی چگونه می توانید خواهان نظم و انظباط از نوجوان باشید، در صورتی که خود مرتب نیستید؟

۴٫ بیش از اندازه به منظم بودن تاکید نکنید و نظم و ترتیب داشتن در اتاقش را به او تحمیل نکنید. اتاق نوجوان برایش مثل محدوده اختیاراتش است و مثل دنیایی که با اختیار خود می تواند در آن دخل و تصرف کند و مطابق میل خود تغییراتی را اعمال کند. اگر شما والدین عزیز نمی توانید بی نظمی فرزند خود را بپذیرید، با نوجوان صحبت کنید اما هرگز عقاید خود را به او تحمیل نکنید.

۵٫ از پذیرش مسئولیت مرتب کردن اتاق او جداً اجتناب کنید. زیرا نوجوانی بی نظم و بی مسئولیت تربیت خواهید کرد. پس مرتب کردن اتاق را بر عهده خود نوجوان قرار دهید و بگویید این بی نظمی را نباید به نقاط دیگر خانه گسترش دهد.

۶٫ بعضی اوقات والدین تحمل خود را از دست داده و عصبانی می شوند و به سرزنش و انتقاد از نوجوان روی می آورند و می گویند «دیگر صبرمان تمام شده او باید در زندگی خود تغییراتی بدهد». به این گروه از والدین باید بگوییم که این رفتار نوجوان ، طبیعی است و اجازه دهید سیر طبیعی خودش را طی کند.