مراحل رشد ذهنی کودک ( از تولد تا ۳ سالگی )

رشد ذهنی کودک از تولد تا سن سه سالگی یکی از مهمترین دوران در زندگی اوست. در این دوره، کودکان به شدت در حال یادگیری و تجربه کسب کردن هستند و این فرایند به شکلی ثابت و پیوسته ادامه می‌یابد. در این مقاله به بررسی مراحل رشد ذهنی کودک از تولد تا سن سه سالگی می‌پردازیم.

مرحله اول: تولد تا ۶ ماهگی
در این مرحله، کودکان تمرکزشان بر روی تجربه حسی است. آن‌ها با لمس، بو کردن، چشیدن و شنیدن جهان پیرامون خود را کشف می‌کنند. این تجربه حسی او را به شناخت آگاهانه چیزهای پیرامونش می‌رساند.

مرحله دوم: ۶ ماهگی تا ۱ سالگی
در این مرحله، کودکان به شناخت شیء به‌طور ثابت می‌رسند. آن‌ها شروع به تشخیص شیء‌های مختلف می‌کنند و به این شیء‌ها نام می‌دهند. در این مرحله، کودکان به طور پیوسته سعی می‌کنند که با اشیاء اطراف خود کنار بیایند و با آن‌ها بازی کنند.

مرحله سوم: ۱ سالگی تا ۲ سالگی
در این مرحله، کودکان شروع به توسعه زبان خود می‌کنند. آن‌ها کلمات را با هم ترکیب می‌کنند و جملات ساده را تشکیل می‌دهند. آن‌ها همچنین شروع به کنترل بدن خود دارند و مهارت‌هایی مانند راه رفتن، پرش و دویدن را به دست می‌آورند.

مرحله چهارم: ۲ سالگی تا ۳ سالگی
در این مرحله، کودکان به توسعه تخیل خود پرداخته و شروع به بازی‌های تخیلی می‌کنند. آن‌ها همچنین شروع به درک تفاوت بین خوبی و بدی می‌کنند و قواعد رفتار اجتماعی را به دست می‌آورند. همچنین در این مرحله، آن‌ها شروع به فهمیدن مفهوم زمان و توالی رویداد‌ها می‌کنند.

در نتیجه، رشد ذهنی کودک در این مراحل بسیار مهم و با اهمیت است. توجه به نیازهای ذهنی و جسمی کودکان در هریک از این مراحل می‌تواند به آن‌ها در کسب مهارت‌های مورد نیاز برای زندگی کمک کند. همچنین تحریک و تشویق کردن کودکان به یادگیری و تجربه کسب کردن می‌تواند در رشد ذهنی و روانی آن‌ها موثر باشد.

در طی سال اول زندگی وزن کودک دو برابر می‌شود. افزایش وزن از طرفی به علت افزایش تعداد سلول‌های مغزی و از طرفی به علت رشد و افزایش ارتباطات بین سلول‌ها و قسمت‌های مختلف مغز است و از طریق این ارتباطات است که یادگیری آغاز می‌شود. هنگامی‌که نوزاد به چیزی علاقه‌مند می‌شود و تلاش ذهنی انجام می‌دهد این ارتباطات به صورت شبکه‌ای درمی‌آیند. بنابراین از همان لحظه‌ی تولد حواس شنوایی، بینایی، لامسه، بویایی و چشایی با هم مرتبط‌تر می‌شوند.

رشد ذهنی با ادغام حواس مختلف به وجود می‌آید. بینایی، شنوایی، حافظه و مهارت‌های حرکتی باید به موازات هم پیش روند و رشد ذهنی را به وجود آورند. نیروی عقلی، بستگی به حواس و حرکات بدنی نوزاد دارد تا به وسیله‌ی آن، آن‌چه را که در اطرافش می‌گذرد، درک کند. به عنوان مثال نوزاد بدون حس بینایی نمی‌تواند اسباب‌بازی را ببیند، بدون وجود حافظه نمی‌تواند با دیدن اسباب‌بازی مورد علاقه‌ی خود خوشحال شود، بدون هماهنگی مغزی ماهیچه‌ای نمی‌تواند خود را به اسباب‌بازی متحرکی برساند، بدون هماهنگی چشم و دست نمی‌تواند آن را بگیرد و بدون توانایی گرفتن و بازی کردن نمی‌تواند آن را درک کند. همزمان با افزایش قوه‌ی درک، بسیاری از مهارت‌های ذهنی و جسمی به سوی رشد و تکامل می‌روند و عوامل تعیین‌کننده و مهم در این راستا شخصیت، روابط اجتماعی نوزاد و محیطی است که شما برای او ایجاد می‌کنید. همان طور که در نمودار نشان داده شده است، با ایجاد محرک می‌توانید به رشد و نمو ذهنی نوزاد خود کمک کنید. این امر به ویژه در اولین و سومین سال زندگی کودک از اهمیت خاصی برخوردار است. به این علت که این دو زمان هنگامی است که مغز حداکثر جریان رشد را می‌گذراند.

نوزادی

نوزاد شما از هنگام تولد «درک» را آغاز می‌کند. روز اول می‌شنود و هوشیار است. روز سوم هنگامی که با او صحبت می‌شود واکنش نشان می‌دهد و نگاه او معنا دارد. روز نهم چشم‌هایش به جهت صدا حرکت می‌کند. روز چهاردهم مادرش را تشخیص می‌دهد. روز هجدهم با شنیدن صدا سرش را به طرف آن برمی‌گرداند. روز بیست و چهارم یک گنجینه‌ی معنایی از اصوات دارد و دهان او هنگام صحبت کردن مادر تکان می‌خورد.

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• به تمام حرکات و صداهای او پاسخ دهید، بگذارید دهان شما را در حال صحبت کردن ببینند. هنگامی که با او حرف می‌زنید حرکات زیادی به سر و بدن خود بدهید.
• او می‌تواند فاصله‌ی ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متری را به وضوح ببیند، پس صورت و انگشتان خود و اشیاء رنگی را در این فاصله حرکت دهید.

حواس او را تحریک کنید

برای او صحبت کنید، آواز بخوانید، به او نزدیک شوید، او را تکان دهید، اشیاء را در فاصله‌ای بسیار نزدیک به صورتش نگه دارید و به او نشان دهید تا بتواند ببیند.

 

۴ هفتگی

 

نوزاد شما روش صحبت کردن را درک می‌کند و دهانش را به تقلید از صحبت کردن باز و بسته می‌کند. او در این مرحله رفتارش را با لحن صدای شما تطبیق می‌دهد. هنگامی که با لحن آرام‌بخشی صحبت می‌کنید، آرام می‌شود و هنگامی که با لحن خشن و صدای بلند صحبت می‌کنید، ناراحت می‌شود.

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• احساسات لطیف او را با صحبت‌های آوازگونه و ترانه‌وار ارضا کنید و برایش لالایی بخوانید.
• با صدای بلند بخندید.
• تماس فیزیکی داشته باشید. او را در آغوش گرفته و به طور نوسانی حرکت دهید. می‌توانید از صندلی متحرک یا گهواره استفاده کنید.

عشق او را به آهنگ، مورد توجه قرار دهید

با لحن آواز با او صحبت کنید. برایش لالایی بخوانید، در حالی که او را در آغوش گرفته‌اید تکان داده یا به طور نوسانی حرکت دهید.

۶ هفتگی

در این هنگام به شما لبخند می‌زند و هنگامی که با او صحبت می‌کنید، سرش را بالا و پایین می‌برد و صداهای کوتاهی از گلو خارج می‌کند.

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• تمام توجه او به شما متمرکز است، پس با جنب و جوش و شادی بخشیدن به صورت خود و برقرار ساختن تماس چشمی، هر چقدر می‌توانید به او کمک کنید.
• برای جلب توجه و علاقه‌ی او، انگشتان خود یا اسباب‌بازی‌ها را در جهت دید او تکان دهید و از جهات مختلف با او صحبت کنید.

علایق او را بیدار سازید

هنگامی که با او صحبت می‌کنید، تماس چشمی را حفظ کنید و چهره‌ی خود را جالب توجه و شاد نشان دهید. از جهت‌های مختلف صحبت کنید تا اصوات مختلف به او برسند.

۸هفتگی

در این زمان کودک به وضوح در مواقع مختلف می‌خندد. با نگاه کردن به جهت اصوات و حرکات، به محیط اطراف خود علاقه و توجه نشان می‌دهد، به شدت به اشیاء خیره می‌شود، به طوری که گویی آن‌ها را «با چشمانش گرفته است».

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• او را به آرامی به پشتی تکیه دهید و اطرافش را با انواع اشیاء رنگی پر کنید تا علاقه‌ی او به محیط اطرافش افزایش یابد.
• یک آینه و یک شیء متحرک در تخت‌خوابش قرار دهید و در اطرافش انواع اسباب‌بازی‌های نرم و کوچک بگذارید.
• برای او اشعار کودکانه بخوانید. دست‌هایش را به او نشان دهید.

محیط اطرافش را جالب سازید

او را بلند کنید و به پشتی تکیه دهید، به طوری‌که بتواند اسباب‌بازی‌ها و وسایل رنگی موجود در اطرافش را ببیند.

۱۲ هفتگی

در این زمان کودک شروع به درک اندام و نگاه کردن و حرکت دادن انگشتان بر طبق میل خود می‌کند. او با واکنش‌های مختلف از قبیل حرکت سر، لبخند زدن، حرکت دهان، صدا کردن، دست و پا زدن و سایر راه‌های ابراز خوشحالی، به صحبت‌های شما پاسخ می‌دهد.

 

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• به تمام رفتارهای کودک خود با واکنش‌های مبالغه‌آمیز پاسخ دهید.
• شعرهای کودکانه را با حرکات نمایشی بخوانید.
• بازی‌های ساده‌ی فیزیکی انجام دهید. مثلاً به آرامی او را تکان دهید، زانوهایش را خم کنید، بازوانش را بکشید و پاهایش را غلغلک دهید.
• اسباب‌بازی‌های کوچک و محکم، با وزن‌ها و شکل‌های مختلف به او بدهید تا بتواند آن را گرفته، بلند کرده و احساس کند.

شادی و خوشحالی خود را به طور بارز نشان دهید

تمام رفتارها، حرکات و حالات چهره‌ی کودک خود را با خوشحالی بسیار زیاد پاسخ دهید.

۱۶ هفتگی

در این هنگام کنجکاوی کودک شما کاملاً مشهود است. او به اسباب‌بازی‌ها، صداها، مکان‌ها، افراد و حواس جدید علاقه‌مند می‌شود. همچنین اشیاء و مکان‌های آشنا را تشخیص می‌دهد و امور روزمره را درک می‌کند. در این سن او با دیدن سینه‌ی مادر یا شیشه‌ی شیر هیجان‌زده می‌شود و حس شیطنت و بازی در او شروع به آشکار شدن می‌کند. او مایل است تا با تکیه کردن به پشتی بتواند اطرافش را ببیند.

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• با توجه کردن به آن چه برای او سرگرم‌کننده است، خندیدن با او و سهیم شدن در شادی‌هایش، حس شیطنت و بازی او را تشویق کنید.
• اسباب‌بازی‌ها به کودک شما چیزهای بسیاری را می‌آموزند، پس اسباب‌بازی‌های زیادی را در اندازه، شکل و جنس‌های مختلف که هر کدام به روش خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند، در اختیار او قرار دهید و توجه داشته باشید که بعضی از آن‌ها صدا ایجاد کنند.

کنجکاوی او را ارضا کنید

با گفتن آن چه می‌بینید و انجام می‌دهید، تجربیات او را تقویت کنید. تا آن جا که ممکن است به فعالیت‌های خود جزئیات بیشتری ببخشید و آن را دقیق‌تر انجام دهید.

 

۲۰ هفتگی

کودک شما بازی، به خصوص آب‌بازی در حمام را دوست دارد. او برای امتحان کردن اشیاء وقت بیشتری صرف می‌کند و تمرکز تکامل‌یافته‌تری را از خود نشان می‌دهد. با دیدن تصویر خود در آینه لبخند می‌زند، سر خود را به طرف صدا برمی‌گرداند و حرکت دادن پاها و دست‌هایش برای جلب توجه آغاز می‌شود.

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• او به تدریج می‌آموزد که به نیازهایش پاسخ داده خواهد شد و شما منبع کمک و آسایش هستید. هنگامی که سعی می‌کند با صدا توجه شما را جلب کند، به طرف او برگردید، با او تماس چشمی برقرار کنید و به طرف او حرکت کنید.
• تمام غریبه‌ها را با کودک خود آشنا سازید.
• هر زمانی که می‌توانید نام او را به کار برید.

تا آن‌جا که می‌توانید با او بازی کنید

دالی‌موشه و بازی‌های دیگر مثل موش و گربه، بازی‌هایی هستند که از آن‌ها لذت می‌برد. تا آن‌جا که می‌توانید با او بخندید.

 

۲۴ هفتگی

در این سن کودک شما برای جلب توجه، صداهایی ایجاد می‌کند و هنگامی که متوجه آمدن کسی می‌شود، هیجان‌زده می‌گردد، به علاوه دستش را برای گرفتن اشیاء بالا می‌برد. او با تصویر خود در آینه حرف می‌زند و می‌خندد و با دهان خود حباب می‌سازد. در این زمان شروع به غریبی می‌کند. ممکن است از چیزی بترسد و یا برخی از غذاها را دوست داشته و بعضی را دوست نداشته باشد.

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• از اشیایی که پس از برخورد به زمین برمی‌گردند و از بازی‌های دو طرفه‌ی دیگر استفاده کنید.
• نام کودک را به طور مکرر مورد استفاده قرار دهید.
• برای این که به او کمک کنید تا بتواند درکی از منظور و هدف و تغییر اشیاء پیدا کند، اعمال و نتایج آن‌ها را به او نشان دهید. به طور مثال، به توپی ضربه بزنید و به کودک بگویید که قِل می‌خورد.

به جلب توجه او پاسخ دهید

هنگامی که کودک، شما را می‌خواهد، به سوی او بروید و او را در آغوش بگیرید، نامش را صدا زده و بگذارید بداند که شما می‌آیید.

۲۸ هفتگی

در این زمان کودک شما، محاوره را آغاز می‌کند و بسیاری از صداهایی که ایجاد می‌کند قابل تشخیص هستند. نام خود را می‌داند، دست‌های خود را دراز می‌کند تا او را بلند کنند. میل او برای این که به تنهایی شیر بخورد، استقلالش را نشان می‌دهد. تقلید کارهای ساده را آغاز می‌کند و برای تکرار آماده می‌شود.

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• واکنش کودک خود را در آینه به او نشان دهید، نامش را صدا کنید تا بتواند مفهومی از خود به دست آورد. بر این جمله تأکید کنید که «این تو هستی.» برای نشان دادن حالت منفی، کلمه‌ی «نه» را به کار برید.
• تمام صداهایی را که کودک می‌سازد، مانند «با»، «دا» و «کا» را تکرار کنید.
• میل به تنها غذا خوردن را با غذاهایی که می‌تواند با دست بخورد، در او تشویق کنید.

مفهوم «خود» را در او پرورش دهید‌

واکنش کودک را در آینه به او نشان دهید، به او اشاره کرده و نامش را با صدای بلند بگویید. نام او را تا آن‌جا که ممکن است، تکرار کنید.

۳۲ هفتگی

در این سن کودک شما درک معنای کلمات را آغاز می‌کند و معنای کلمه‌ی «نه» را می‌فهمد. او علائم اراده را از خود نشان می‌دهد. به عنوان مثال به طرف اسباب‌بازی‌هایی که دور از دسترس او هستند، می‌رود. علاقه‌ی زیادی به بازی پیدا کرده و به اسباب‌بازی‌های خود دقت و توجه زیادی می‌کند. او به دنبال یک اسباب‌بازی متحرک و آویزان می‌گردد.

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• وسایل آب‌بازی را برای او فراهم کنید. ظرف، شیشه و لگن‌هایی را در اختیار او بگذارید که بتواند با آن‌ها آب بریزد و آن‌ها را پر و خالی کند.
• اسباب‌بازی‌ها را دور از دسترس بگذارید و وقتی او خواست، آن‌ها را پیدا کنید.
• بازی‌های زیادی را که کودک نیز در آن شرکت دارد، انجام دهید. مانند دالی‌موشه و کلاغ‌پر. بگذارید به تنهایی غذا بخورد تا حس استقلال او تقویت شود.

با او آب‌بازی کنید

با کمک وسایل موجود در خانه و بعضی از اسباب‌بازی‌ها، امکان بازی‌های مختلفی را در حمام فراهم کنید.

۳۶ هفتگی

کودک شما، بازی‌ها و آهنگ‌های آشنا را تشخیص می‌دهد. در مواقع مناسب می‌خندد و می‌تواند حرکات را حدس بزند. هنگامی که نامش را می‌برند سرش را برمی‌گرداند. دست‌هایش را برای شستن نگه می‌دارد ولی سرش را از لیف حمام دور می‌کند.

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• زندگی روزمره را به کودک خود نشان دهید، به طوری که بتواند زندگی را بر مبنای روزانه درک کند. آن‌چه را که انجام می‌دهید، برایش توضیح دهید. به عنوان مثال: «وقت ناهاره، اول پیش‌بندت را می‌بندیم. بعد روی صندلی خودت می‌شینی. بعد مامان ناهارت رو می‌یاره. به‌به! چه ناهار خوشمزه‌ای!»
• از اسباب‌بازی‌های باصدا استفاده کنید و یا اجازه دهید کودک شما با وسایل بی‌خطر آشپزخانه بازی کند.

همیشه کارهای روزمره‌ی خود را برای او توضیح دهید

از هنگام صرف غذا، حمام کردن یا خوابیدن برای توضیح کارهای روزمره استفاده کنید تا کودک مفهوم زندگی روزمره را درک کند.

۴۰ هفتگی (۹ ماهگی)

در این سن کودک با زندگی روزمره از قبیل، دست تکان دادن برای خداحافظی و نگه داشتن پا برای پوشیدن جوراب، آشنا می‌شود. او می‌داند که عروسک یا خرس عروسکی چیست و آن را نوازش می‌کند. برای یافتن اسباب‌بازی به اطراف نگاه می‌کند. اگر از او بپرسند: «بابا کجاست؟» برای دیدن او اطراف خود را نگاه می‌کند.

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• برای او جغجغه، بوق و زنگ تهیه کنید.
• به او یک عروسک سبک که مثل نوزاد باشد بدهید و پوشاندن و کندن لباس را به او نشان دهید.
• بازی‌هایی مانند دالی‌موشه را با کمک اسباب‌بازی برای او انجام دهید.
• اسباب‌بازی‌ها را در جعبه قرار دهید و خارج کردن آن‌ها را به او نشان دهید.

او را با کتاب آشنا کنید

کتاب‌های مصور کودکانه انتخاب کنید و زمان معینی را به طور ثابت به آن اختصاص دهید. مثلاً هنگام خواب، برای «کتاب خواندن».

۴۴ هفتگی

در این سن کودک شما می‌تواند یک کلمه‌ی قابل درک بگوید. او چیزهایی را در کتاب به شما نشان می‌دهد، ولی برای مدت زیادی تمرکز نخواهد داشت. به طور مداوم اسباب‌بازی‌ها را از کالسکه‌ی خود بیرون می‌اندازد، به آن‌ها نگاه می‌کند و آن‌ها را می‌خواهد. در این سن آغاز به درک معنای «داخل و خارج» و «این‌جا و آن‌جا» می‌کند.

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• کتاب و مجلات مختلفی برای او بخوانید.
• با گفتن یک داستان ساده و کوتاه از آن‌چه می‌بینید، تمرکز او را افزایش دهید.
• علت و معلول‌ها را به او نشان دهید. به ستونی از مکعب‌های اسباب‌بازی ضربه بزنید و بگویید: «همه می‌ریزند.»

به اشیاء و تصاویر کتاب اشاره کنید

بعضی از تصاویر کتاب یا مجله را نام ببرید. دست کودک را بگیرید و به اشیاء اشاره کنید، نام آن‌ها را ببرید و تکرار کنید.

۴۸ هفتگی

در این زمان کودک علاقه‌ی زیادی به کتاب و تصاویر کتاب دارد و دوست دارد که به آن‌ها اشاره شود. نام خود را تکرار می‌کند. شوخی را دوست دارد و برای خندیدن هر کاری می‌کند. مثلاً کارهایی را که شما را می‌خنداند، تکرار می‌کند. همچنین سرش را به مفهوم «نه» تکان می‌دهد.

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• بر نام اشیاء و اندام‌های بدن، تمرکز کرده و مرتب آن‌ها را تکرار کنید. کارهایی انجام دهید که کودک بتواند تقلید کند. حرکات و واکنش‌های او را تشویق کنید.
• برای او «قصه» بگویید تا صحنه‌ها و تصاویری در ذهنش ایجاد شود. کارهای روزمره را توضیح دهید تا او با دنیای خود ارتباط برقرار کند.

به او کمک کنید تا بتواند از شما تقلید کند

به بینی خود اشاره کنید و بگویید: «این بینی مامانه.» انگشت او را بگیرید و به بینی خودش اشاره کنید و بگویید: «این بینی توئه.»

یک سالگی

کودک شما بوسیدن را به طور کامل درک می‌کند و سرچشمه‌ای از احساسات را ابراز می‌کند. او عروسک را بلند می‌کند و به دست شما می‌دهد. دو تا سه کلمه‌ی معنادار می‌گوید و ممکن است یک شیء را در کتاب تشخیص داده و به آن اشاره کند. در این سن او آغاز به درک سؤالات ساده می‌کند.

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• برای تحریک قوه‌ی تخیل و ایجاد عقاید ذهنی، خواندن داستان‌های کوتاه را برای او آغاز کنید.
• محبت او را که مثلاً با نوازش عروسک، بوسیدن مادر، حلقه کردن دست‌ها به دور گردن پدر ابراز می‌شود، تشویق کنید.
• کارهای خود را مثلاً هنگامی که جوراب او را می‌پوشانید یا کت او را درمی‌آورید، توضیح دهید.

برای او داستان‌های ساده بخوانید

داستان‌هایی در مورد مادر و فرزند و حیوانات برای کودکان جالب است و به یادگیری و تقلید اصوات حیوانات کمک می‌کند.

۱۵ ماهگی

کوچولوی شما، اندام، اعضای بدن خود و بعضی از تصاویر کتاب را می‌شناسد، می‌تواند صدای حیوانات را تقلید کند و اگر از او بخواهید سعی می‌کند تا لباس‌های خود را بیرون آورد. او اشیاء سبک را بلند می‌کند و می‌آورد. برخی از مفاهیم مثلاً مفهوم «گربه» را درک می‌کند، یعنی می‌فهمد که عکس گربه، گربه‌ی اسباب‌بازی و گربه‌ی حقیقی، همه گربه هستند.

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• وظایف ساده و کوچکی به او محول کنید تا حس انجام کار و ماجراجویی را در او تقویت کنید، او را تشویق کنید تا در انجام کارهایی از قبیل برداشتن و گذاشتن اشیاء در جای خود به شما کمک کند.
• به او کمک کنید تا کلمات را در کنار هم قرار داده و با استفاده از سه یا چهار کلمه، جملات ساده‌ای بسازد.
• او را با مفهوم مالکیت آشنا کنید: «این توپ، توپ شماست.»

تلاش به سوی هدف

اجازه دهید تا آن‌جا که می‌تواند به شما کمک کند. کارهای ساده‌ای از قبیل برداشتن اشیایی که مناسب و در حد توانایی او باشد، به او احساس غرور می‌دهد.

۱۸ ماهگی

در این سن کودک شما برخی از تصاویر یک صفحه از کتاب را تشخیص می‌دهد و اگر شما آن‌ها را نام ببرید، به آن‌ها اشاره می‌کند. او ممکن است برای انجام برخی از کارها تلاش کرده و سعی کند که اعمال شما را تقلید کند. او می‌تواند کاری را که نیاز به تفکر و حافظه داشته باشد، انجام دهد. مثلاً «برو و عروسکت را برای من بیار.»

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• تکامل زبان به حافظه و درک بستگی دارد، با تکرار و صحبت در موقعیت‌های مختلف یادگیری او را تشویق کنید. به عنوان مثال: «عروسکت کجاست؟ تو حمومه. اونو بردار.»
• او را با ضمایر ملکی آشنا کنید. «این سیب مال منه. اون سیب مال توئه.»
• او را با اشکال مختلف آشنا کنید.

برای یادگیری بیشتر، از تکرار استفاده کنید

هر وقت کاری انجام می‌دهید، لغات کلیدی مربوط به آن را چندین بار تکرار کنید. «سارا یه سیب داره. بله سارا یه سیب داره.»

۲۱ ماهگی

کوچولوی شما در این سن می‌‌تواند گرسنگی و تشنگی خود را ابراز کند. اسباب‌بازی‌ها را خواسته و یا بخواهد که از لگن استفاده کند. می‌تواند برخی از کارهای ساده را انجام دهد و آغاز به درک کارهای پیچیده‌تر می‌کند. همچنین ممکن است بازوی شما را بگیرد و یا از حرکات دیگری برای جلب توجه شما استفاده کند.

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• خصوصیات هر چیزی را توضیح دهید. به عنوان مثال: پرنده‌ها و هواپیماها پرواز می‌کنند، اتومبیل‌ها راه می‌روند، چسب، چسبناک است. پوست نرم است. توپ‌ها گردند و قِل می‌خورند.
• رنگ‌ها را توصیف کنید.
• او را با تضادها آشنا کنید. مثلاً نرم و زبر.
• استفاده از اعداد را آغاز کنید. آن را با انگشتان‌تان نشان دهید. سپس از انگشتان خود او استفاده کنید.

خصوصیات اشیاء را توصیف کنید

هنگامی که چیزی را به کودک خود نشان می‌دهید، به نرمی یا زبری، رنگ آن، صدایش و … اشاره کنید.

۲ سالگی

کوچولوی شما دامنه‌ی لغات و نام‌هایی دارد که به سرعت افزایش می‌یابد. می‌تواند خصوصیات اشیاء آشنا را توصیف کرده و آن‌ها را تشخیص دهد. می‌تواند از دستورات پیچیده اطاعت کند و می‌تواند وسیله‌ای را که قبلاً با آن بازی کرده است، پیدا کند. بدون وقفه صحبت می‌کند و سؤال‌های متعددی می‌پرسد.

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• به او نشان دهید که چگونه می‌تواند از وسایل ساده‌ای از قبیل بیل و چکش کوچک استفاده کند.
• کودک خود را با کودکان دیگر آشنا کنید، اما او را مجبور نکنید تا با آن‌ها بازی کند.
• به او مداد و مداد رنگی بدهید و او را تشویق کنید تا نقاشی بکشد.
• داستان‌ها و قصه‌های طولانی و پیچیده‌تر برای او بخوانید.

تجسم فضایی را در او تقویت کنید

با قرار دادن انواع مکعب‌ها، هرم‌ها، و اجسام کروی در جای خود در بازی‌هایی مثل پازل به او کمک کنید.

دو و نیم سالگی

کودک شما در این سن به مفاهیم ذهنی خود جزئیات بیشتری می‌بخشد. به عنوان مثال: «اسب یه دم دراز داره.» یک یا دو شعر کودکانه می‌داند و می‌تواند آن‌ها را در کتاب‌هایش پیدا کند. زنگ‌های بیشتری را تشخیص می‌دهد و چند عدد را احتمالاً تا سه، می‌تواند بشمارد. نامش را می‌داند و آغاز به پرسیدن «چرا» و گفتن «نه» و «نمی‌خواهم» می‌کند.

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• یک سری اسباب‌بازی از قطعات متعدد برای او فراهم کنید. به عنوان مثال «مزرعه» و از آن استفاده کنید تا گاوها، گوسفندان، دانه‌ها و جوجه‌ها را بشمارد.
• او را تشویق کنید تا اشیاء آشنا را بکشد و جزئیات بیشتری را نشان دهد. سپس آن‌ها را برای او توضیح دهید و جزئیات بیشتری را به آن اضافه کنید.
• در مورد اتفاقات و تجربیات با او صحبت کنید تا حافظه‌ی او تقویت شود.

برای او بازی با اعداد انجام دهید

اعداد را به هر کاری که انجام می‌دهید مربوط کنید. هنگام خرید کردن یا لباس پوشیدن اشیاء را بشمارید یا بگویید چه کاری انجام می‌دهد.

سه سالگی

کودک شما در این سن سؤالات متعددی می‌کند. «چه چیز؟»، «کجا؟»، «چطور؟»، «چرا؟». او می‌تواند تا ده بشمارد و ساختمان‌های پیچیده‌تری با مکعب‌ها بسازد. می‌تواند به عروسک خود لباس بپوشاند و بازی‌هایی را که شبیه زندگی حقیقی باشد، دوست دارد. حافظه‌ی خوبی دارد و به گذشته اشاره می‌کند. همچنین کلمات مربوط به خود را می‌شناسد.

چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید

• روی حافظه‌ی او کار کنید و آن‌چه را قبلاً انجام داده‌اید به یاد او بیاورید. «دیروز به فروشگاه رفتیم، یادت هست؟»
• هنگامی‌که چیزی را مشکل می‌داند به او بگویید: «من می‌تونم به تو کمک کنم.» و به او نشان دهید.
• داستان‌هایی بسازید که کودک شما در آن نقش اصلی را داشته باشد.
• تعداد داستان‌ها و کتاب‌هایی را که می‌خوانید، افزایش دهید.

مفهوم «خود» را در او تقویت کنید

استقلال و اعتماد به نفس را با وارد کردن کودک خود در تصمیمات ساده تقویت کنید. مثلاً از او بخواهید تا لباس و غذایش را انتخاب کند.