احساس ارزشمندی چیست و چگونه تخریب میشود ؟

احساس ارزشمندی طرز نگاه و باوریست که ما نسبت به خود داریم. میزان ارزشی است که برای خود قائل هستیم.انسان زمانی احساس ارزشمند بودن واقعی را تجربه میکند که خودش را همانطور که هست بپذیرد.

احساس ارزشمندی با میزان توانمندیهای ما تفاوت دارد. شما امکان دارد که فردی توانمند در یک حوزه مشخص باشید در اینصورت شما در آن حوزه اعتماد به نفس خوبی دارید ، اما احساس ارزشمندی ارتباطی با اعتماد به نفس شما ندارد. فارغ از اینکه اعتماد به نفس و توانمندی داریم یا نداریم احساس ارزشمندی میتواند در ما کم یا زیاد باشد.

 داستان یک مدیر _ تفاوت توانمندی و احساس ارزشمندی

” مدیری را در نظر بگیرید که بخاطر شایستگی ها و توانمندیهایش اخیرا هم از لحاظ پست سازمانی و هم از لحاظ درآمد و حقوق رشد و پیشرفت داشته است.اما این مدیر موفق از درون باور دارد که فردی بی ارزش و نالایق و بی صلاحیت است و هرگز شایستگی این جایگاه را ندارد “

احساس ارزشمندی چه تاثیری در زندگی ما دارد ؟

وقتی احساس خوبی در مورد خود داشته باشیم دیگران و دنیا را هم خوب میبینیم ، انتظار رفتارهای دوستانه هم از سوی خود و هم از سوی دیگران داریم. حتی اگر فردی با ما تندی یا رفتار ناشایستی داشته باشد قدرت تحمل و صبر و بردباری ما بیشتر خواهد شد.

زمانیکه احساس ارزشمندی ما دچار مشکل باشد نگاه منفی نگر و بدبینانه ایی به دیگران و جهان هستی خواهیم داشت. دنیا و دیگران برای ما تصویر نامطلوبی دارند و منتظر رخ دادن حوادث و اتفاقات بد خواهیم بود و در برابر مشکلات و سختیهای اولیه جا میزنیم.

افرادی با احساس ارزشمندی بالا چه ویژگیهایی دارند ؟

خودشان و توانمندیهای خود را قبول دارند.

خودشان را همانطور که هستند پذیرفته اند.

قبول کرده اند که آنها هم مانند هر انسان دیگری کمبود و نداشته هایی دارند ولی در حسرت و غم این نداشته ها عمرشان را تلف نمیکنند.

تلاش خود را برای رسیدن به اهدافشان صورت میدهند و در نهایت نتیجه را قبول میکنند.

سعی میکنند کارهای خوب و پیشرفتهای زندگی خود را نگاه کنند ، نه اینکه دائما در حسرت گذشته و مرور اشتباهات خود باشند.

 نسبت به دیگران نگاه بالا به پایین و تحقیر آمیز ندارند.

به جای فرار و دوری گرفتن از مردم تمایل به برقراری ارتباط با آنها دارند.

زندگی را در تلاش و کوشش و حرکت به سمت مشکلات میبینند و از رنجها و سختیها فراری نیستند.

انسانهایی که احساس ارزشمندی بالایی دارند قادر هستند توانمندیهای خود را شکوفا سازند و از مواجه شدن با مسائل جدید زندگی پرهیز ندارند و نکته مهم این است که همین احساس ارزشمندی بالا ، توانمندی و اعتماد به نفس آنها را هم بیشتر میکند.

احساس ارزشمندی یک منبع درونیست

زمانیکه منبع احساس ارزش به خود را وابسته به دیگران کنیم و تصور کنیم که وقتی شایستگی داریم که دیگران ما را خوب و شایسته و قابل تحسین و تمجید بدانند. ارزش و اعتبار ما وابسته به تعریف دیگران خواهد بود در اینصورت با توقف تشویق و یا آغاز انتقادها با مشکل مواجه میشویم.

در واقع احساس ارزشمندی یک منبع درونیست که فرد فارغ از تعریف یا تحسین دیگران در خود بوجود میاورد. در این حالت دیگر نه از تعریف اطرافیان به شدت هیجان زده میگردد و نه از انتقاد آنها ناامید و سرخورده خواهد شد.

عوامل شکل گیری احساس ارزشمندی ضعیف

اولین تجارب زندگی ما در دوران کودکی بسیار مهم است.نحوه تربیت و پرورشی که در دوران کودکی در ما بوده و بعدها در مدرسه هم تحت تعلیم معلم قرار داشته ، باعث شکل گیری نحوه نگاه و برداشت ما نسبت به خودمان گشته است.

همه ما انسانها تجارب ناخوشایندی از سرزنشها ، انتقادات ، طردشدگی در دوران کودکی خود داریم در کنار این ، گفت و گوهای درونی و تفکراتی که ما درباره اعمال و اتفاقات بد گذشته در ذهن خود ثبت کرده ایم تاثیر ناخوشایندی بر امروز ما خواهد گذاشت.

اگر دائما در حال مقایسه خود با دیگران باشیم ، اگر دائما اشتباهات و خطاهای گذشته خود را یادآوری و خود را سرزنش کنیم این باور در ما تثبیت میگردد که فردی نالایق و بی ارزش هستیم.

چگونه احساس ارزشمندی را در خودمان نابود کنیم.

سه دام فکری که در کاهش احساس ارزشمندی نقش دارد به شرح زیر است:

انتظارات بیش از حد از خود داشتن

مقایسه کردن خود با دیگران

قانون مورفی

انتظارات بیش از حد از خود

زمانیکه بین خود واقعی و یا توانمندیهای پیدا و پنهان ما و خود آرمانی یعنی آنچه که میخواهیم باشیم فاصله و ناهماهنگی زیادی وجود داشته باشد احساس ارزشمندی ما زیر سوال خواهد رفت.داشتن توقع و انتظارات غیر منطقی از خود یکی از عوامل مهم کاهش احساس ارزشمندیست.

مقایسه خود با دیگران

در زمان مقایسه خودمان با دیگران اگر دائم فکر کنیم ما فردی موثر و مفید نیستیم یا عملکرد یا دستاوردهای دیگران از ما بسیار بالاتر است. دچار احساس کم ارزشی خواهیم شد.

ما چون به دیگران از بیرون نگاه میکنیم و به خودمان از درون ، همواره پستوی خانه خود را با اتاق پذیرایی دیگران مقایسه میکنیم بنابراین خود را پایین تر میابیم.

قانون مورفی

برطبق این قانون ، افرادی که احساس ارزشمندی پایین دارند خود را مسبب همه رخدادهای ناخوشایند زندگی میدانند و زمانیکه کارها بر وفق مراد است آن را به دیگران یا شرایطی که خارج از کنترل آنهاست نسبت میدهند.