بیماری روانی در کودکان بسیار شایع است، سالانه حدود ۲۰ درصد کودکان مبتلا به بیماری‌های روانی شناسایی می‌شوند. شناسایی و درمان سریع و به موقع این بیماری‌ها در کودکی می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.

البته باید خاطرنشان کرد که کلمه‌ی بیماری روانی خیلی دقیق و کامل نیست چرا که فاکتورهای فیزیکی بسیاری نیز از جمله عوامل ارثی و شیمیایی مغز در پیشرفت این گونه بیماری‌ها دخیل هستند. به همین ترتیب بسیاری از این بیماری‌ روانی در کودکان می‌توانند به گونه‌ای موثر توسط دارو، روان درمانی و یا ترکیب این دو باهم درمان شوند.

سلامت روان در کودکان :

شناسایی بیماری روانی در کودکان ممکن است برای پزشکان و یا ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی دشوار باشد. کودکان با بزرگسالان متفاوتند چرا که در طول زمان رشد طبیعی خود تغییرات و تحولات جسمی، ذهنی و احساسی زیادی را تجربه می‌کنند. آن‌ها همچنین در حال یادگیری نحوه‌ی مواجهه، مقابله و سازگاری با دیگران و دنیای اطراف خود هستند.

علاوه بر این هر کودکی شیوه رفتار و ویژگی‌های مخصوص به خود را دارد و هر آنچه که نرمال یا طبیعی نامیده می‌شود در طیف گسترده‌ای از رفتار و توانایی‌ها قرار می‌گیرد. به همین دلیل قبل از تشخیص هرگونه بیماری روانی در کودکان باید در نظر بگیرید که این کودک در خانه، در مدرسه و با همسالان خود چگونه رفتار می‌کند و تمامی این رفتارها با علائم بیماری روانی می‌بایست سنجیده شوند.

کدام بیماری روانی در کودکان شایع‌تر است؟

انواع مختلفی از بیماری‌های روانی وجود دارد که می‌توانند بر کودکان و نوجوانان تاثیر بگذارند. از جمله این بیماری‌ها:

• اختلال اضطراب: کودکان مبتلا به این نوع اختلال معمولا به موارد خاص و یا اتفاقات بخصوصی با ترس و نگرانی پاسخ می‌دهند. علاوه بر این این کودکان ممکن است علائم فیزیکی نیز از خود بروز دهند همچون ضربان قلب بالا.
• اختلال بیش فعالی (ADHD) : کودکان مبتلا به مشکلات بیش فعالی معمولا دچار مشکل تمرکز هستند. وقتی وظایفی به این کودکان سپرده شود ممکن است زود خسته شوند و نتوانند به درستی کار را انجام دهند. این کودکان معمولا دوست ندارند که در چارچوب و در محدودیت قرار بگیرند. از طرفی این کودکان معمولا همواره در حال جنب و جوش هستند و ممکن است رفتارهای ناگهانی از آن‌ها سر بزند و قبل از اینکه به کار خود فکر کنند وارد عمل می‌شوند.
• اختلال رفتاری درهم گسیخته : این نوع اختلال نیز نوعی بیماری روانی در کودکان است که در آن معمولا کودک از قوانین موجود سرپیچی می‌کند و در محیط‌های قانونمند و ساختاریافته‌ای همچون مدرسه اختلال ایجاد می‌کند.
• اختلالات توسعه‌ی فراگیر: گودکان مبتلا به این اختلال معمولا در تفکرات خود سردرگم می‌شوند و از درک دنیای اطراف خود عاجزند.
• اختلالات خوردن : اختلالات خوردن شامل نگرش‌ها و احساسات شدید و همچنین رفتارهای غیرمعمول مرتبط با وزن یا غذاست.
• اختلالات دفعی : این نوع اختلال از جمله رایج‌ترین بیماری روانی در کودکان است. کودکان مبتلا به این اختلال معمولا در استفاده از دستشویی دچار مشکل هستند و یا ممکن است دچار شب ادراری باشند.
• اختلالات یادگیری و برقراری ارتباط : کودکان مبتلا به این نوع بیماری روانی معمولا دچار مشکل ذخیره‌سازی و پردازش اطلاعات و همچنین افکار و ایده‌های خود هستند.
• اختلالات ذهنی (خلقی) : این اختلالات شامل احساس خستگی مداوم و یا ناراحتی شدید و یا تغییر خلق سریع هستند و معمولا شامل افسردگی و اختلالات دوقطبی می‌شوند. کودکان مبتلا به این اختلال معمولا از تحریک‌پذیری بالایی برخوردارند و به دفعات زیادی عصبی می‌شوند.
• اسکیزوفرنی : این اختلال شامل ادراک و افکار تحریف شده است.
• اختلالات تیک عصبی : وجود این اختلال در کودک باعث می‌شود که فرد به انجام تکراری، ناگهانی و ناخواسته حرکات و صداهایی شود که اغلب بی‌معنی هستند. این حرکات و صداها تیک نامیده می‌شوند.

برخی از این اختلالات همچون اختلالات اضطراب ، اختلالات خوردن ، اختلالات خلقی و اسکیزوفرنی ممکن است در بزرگسالان نیز رخ دهد. بقیه اختلالات بیماری روانی در کودکان به شمار می‌روند و تنها در کودکی اتفاق می‌افتند با این حال ممکن است این اختلالات تا بزرگسالی نیز فرد را همراهی کرده و با او باشند. از طرفی این پدیده اصلا غیرطبیعی نیست که یک کودک مبتلا به بیش از یک نوع اختلال باشد.

علائم بیماری روانی در کودکان چیست؟

علائم بیماری روانی ممکن است بسته به نوع این اختلال متفاوت باشد اما برخی از علائم عمومی شامل موارد زیر می‌شوند:

• سومصرف مواد و یا الکل
• ناتوانی در مواجهه با مشکلات و فعالیت‌های روزمره
• تغییرات در عادات غذایی و یا خواب
• شکایت بیش از حد از بیماری‌های جسمی
• سرپیچی از قانون، فرار از مدرسه، سرقت و یا آسیب رساندن به اموال
• ترس شدید از بالا رفتن وزن
• خلق و خوی منفی طولانی مدت که اغلب با از دست دادن اشتها و فکر به مرگ همراه است
• پرخاشگری بیش از حد
• تغییر در عملکرد فرد در مدرسه، به طور مثال گرفتن نمره‌ی کم با وجود تلاش زیاد
• از دست دادن علاقه نسبت به دوستان و فعالیت‌هایی که سابقا از آن‌ها لذت می‌برد و گذراندن وقت زیادی از خود در تنهایی
• اضطراب و نگرانی بیش از حد
• بیش فعالی
• کابوس‌های شبانه
• نافرمانی‌ مداوم و رفتار تهاجمی
• شنیدن یا دیدن چیزهایی که وجود ندارند (توهم)

چه چیزی موجب بروز بیماری روانی در کودکان می‌شود؟

علت دقیق بسیاری از بیماری‌های روانی شناخته شده نیست. اما تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبی از عوامل مختلف از جمله وراثت، بیولوژی، آسیب روانی و استرس محیطی ممکن است در بروز بیماری روانی در کودکان دخیل باشند.

• بسیاری از اختلالات روانی در خانواده‌ها اتفاق می‌افتد که نشان می‌دهد که اختلالات و یا به عبارت دقیق‌تر آسیب‌پذیری نسبت به اختلالات روانی ممکن است از طریق والدین به کودکان منتقل شود.
• بیولوژی: همچون بزرگسالان در کودکان نیز بسیاری از اختلالات روانی ممکن است ناشی از عملکرد اشتباه برخی نواحی مغز باشد که احساسات، تفکر، ادراک و رفتار را کنترل می‌کنند. آسیب‌های مغزی نیز ممکن است موجب تغییر در حالات و شخصیت فرد شود.
• آسیب روانی : برخی از بیماری روانی در کودکان ممکن است ناشی از برخی آسیب‌های روان‌شناختی مانند سوء‌استفاده شدید روانی، جسمی و جنسی باشند. از دست دادن زودهنگام خانواده و یا کسی که رابطه‌ی نزدیکی با او داشته نیز ممکن است موجب بروز اختلالات در او شود.
• استرس محیطی : حوادث یا آسیب‌های ترسناک و استرس‌زا ممکن است موجب اختلال در فرد شود.