اعتماد به نفس نوجوان چه نقشی در آینده زندگی او خواهد گذاشت؟
دوران نوجوانی جزو مهم‌ترین دوره‌های زندگی هر فرد قلمداد می‌شود. در این دوران فرد احساسات و تعلقاتش دچار تغییر شده و از این‌رو ممکن است خطر‌ها و آسیب‌های زیادی زندگی نوجوانان را در این دوره حساس تهدید کند. اعتماد به نفس نوجوان و بروز آن در رفتارهای آنها دلیلی می‌شود که فرد در مقابل مشکلات و حوادث کمر خم نکند و به دام آسیب‌ها و معضلات جامعه نیافتد. مسولیت پدر و مادران در دوران نوجوانی فرزندان، بسیار حیاتی است؛ زیرا که فرزند در این دوران دچار بی ثباتی شخصیتی می‌شود و از افراد پیرامونش الگو برداری می‌کند. حال نقش والدین در این دوران چیست؟ برخی از خانواده‌ها فرزند خود را محدود می‌کنند و اجازه آزمون و خطا را از آنها می‌گیرند. این روش مدت‌هاست که منسوخ شده است و با این روش فقط کنجکاوی‌های فرد افزایش می‌یابد.
نقش والدین در اعتماد به نفس نوجوانان
والدین باید در این دوران به فرزند خود شخصیت بدهند و درامور روزمره خانواده از او مشورت بگیرند. از این طریق نوجوان احساس مهم بودن می‌کند و اعتماد به نفس در او شکل می‌گیرد. خانواده‌ها با افزایش اعتماد به نفس نوجوان دلیلی بر این امر می‌شوند که جامعه سالم‌تری داشته باشیم؛ برای مثال فردی در محیط خانواده از محبت و توجه والدین بی‌بهره بوده و به همین جهت در تلاش است که توجه و محبت دوستان و اطرافیانش را به خود جلب کند.
به همین خاطر سعی می‌کند تا از دوستان خود بیشتر الگوبرداری کرده و الگوهای رفتاری‌اش را شبیه به آنها کند. نوجوانی که به اندازه کافی اعتماد به نفس ندارد معمولا از نه گفتن هراس دارد و به اصطلاح شخصیت و افکار او ممکن است به دست هر کسی شکل بگیرد. اعتماد به نفس نوجوانان می تواند عاملی شود که شخص سمت و سوی فکری مناسبی پیدا کند و بتواند در عرصه زندگی به درستی قدم بردارد.
اعتماد به نفس چیست؟
بیایید به پاسخ این سوال بپردازیم که اساسا اعتماد به نفس به چه معنا است؟ همان‌طور که می‌دانید اعتماد به نفس در موفقیت افراد نقش بسزایی دارد. افراد با اعتماد به نفس بالا می‌توانند تصمیمات درست و منطقی را در زندگی داشته باشند. حال در دوران نوجوانی و جوانی این حس درونی بسیار بازتاب بیشتری دارد و از این‌رو اعتماد به نفس نوجوان برای داشتن جامعه‌ای پویا‌تر و مدرن‌تر بسیار مهم و ضروری است. وجود اعتماد به نفس در فرد تاثیرات مثبتی ایجاد می‌کند که عبارت‌انداز:
- پیشرفت فرد در تمام مراحل زندگی از جمله تحصیل، کار و… به وضوح دیده می‌شود.
- اعتماد به نفس باعث برخورد بهتر فرد با دیگران می‌شود
- اعتماد به نقش بسزایی در شکل‌گیری شخصیت و افکار نوجوان ایفا می‌کند
- اعتماد به نفس تاثیرات مثبتی در احساسات درونی فرد ایجاد می‌کند.
چرا اعتماد به نفس نوجوان اهمیت دارد؟
اعتماد به نفس نوجوانان برای رویارویی درست و منطقی او با مشکلات، چالش‌ها، تردید‌ها و… موثر است. در این دوران فرد فرهنگ، سبک زندگی و افکار خود را با هم سن و سال‌های خود مقایسه می‌کند و در تلاش است تا بتواند با تغییر خود فرد موفق‌تری از دیگران باشد. حال در این شرایط وجوداعتماد به نفس برای پیشرفت فرد و نگرش صحیح او نسبت به مسائل زندگی ضروری است. بهتر است بدانید جو صمیمی و شاد خانواده، برخورد درست والدین و معلمان و… در بروز اعتماد به نفس در نوجوان تاثیر دوچندانی دارد؛ به همین خاطر باید برای نوجوانان زندگی درخور و شایسته آنها را به وجود آورد.
والدین چه مسولیتی در اعتماد به نفس نوجوانان دارند؟
شخصیت و افکار هر فردی ابتدا در خانواده شکل می‌گیرد. خانواده با حمایت درست خود می تواند نقش کلیدی در اعتماد به نفس نوجوانان ایجاد کنند. نوع زندگی، فرهنگ و اخلاقیات والدین در شکل‌گیری شخصیت فرزندان تاثیر چشمگیری دارد و در جامعه شاهد بازتاب این اخلاق‌ها و افکار از سوی فرزندان هستیم. در واقع فرزندان نوع برخورد والدین با خود را در هنگام برقراری ارتباط با دیگران نشان می‌دهند. به طور کلی نوجوانانی که بسیار شاد و بشاش هستند و در هنگام ارتباط با دیگران رعایت ادب می‌کنند، این برخورد درست و مطلبوب نشان دهنده حس اعتماد به نفسی است که خانواده در او ایجاد کرده است.
نکاتی برای افزایش اعتماد به نفس نوجوانان
چگونه اعتماد به نفس را در فرزند خود ایجاد کنیم؟ این سوال مهمی که است بسیاری از والدین با آن مواجه‌اند و به دنبال جوابی درست و منطقی هستند. زیرا که می‌دانند افزایش اعتماد به نفس نوجوان با دور ماندن او از معضلات و خطرات جامعه ارتباط مستقیمی دارد. در ادامه مقاله خانه آموزش در نظر داریم تا راهکارهای اصلی افزایش اعتماد به نفس نوجوانان را شرح دهیم.
برای فرزند خود احترام قائل شوید.
با گذر از دوران کودکی و رسیدن به دوران نوجوانی انتظارات و توقعاتی در فرد ایجاد می‌شود. فرزند از خانواده خود انتظار دارد که او را بفهمند و به تصمیمات، اهداف و نگرش او احترام بگذارند. با احترامی بیش از پیش او را خطاب کرده و از کلمات توهین آمیز و تحقیر کننده استفاده نکنید. بدانید که این احترام متقابل است و فرزند نیز به مانند خودتان رفتار می‌کند و احترام شما را در مقابل دیگران نگه می‌دارد.
نوجوانان انتقاد پذیر نسیتند!
اعتماد به نفس نوجوان با انتقاداتی که از او می‌شود کاهش می‌یابد. اگر فرزندتان درخواستی از شما دارد که باب میلتان نیست با او صحبت کنید و با حرف‌های منطقی و درست و به دور از جنجال مسائل را حل کنید. اما زمانی که مدام از نوجوان انتقاد می‌کنید اثرات منفی در ذهن و افکار او ایجاد می‌شود. از این‌رو در هنگام انتقاد به مانند یک رییس نباشید و خیلی نرم و با محبت با او صحبت کنید.
۳- فرزند خود را تشویق کنید.
یکی از راه‌های افزایش اعتماد به نفس نوجوان تشویق کردن او به کاری است که علاقه دارد. اجازه دهید فرزندانتان به فعالیت‌های مورد علاقه خود بپردازند و حتی گاهی فرصت شکست را به آنها بدهید و فراموش نکنید افرادی که شکست‌های زیادی خورده‌اند، در زندگی مهارت‌های بیشتری دارند. شکست‌های کوچک در سنین نوجوانی از دیگر راه‌های افزایش اعتماد به نفس نوجوانان است.
۴- دوست یابی را به فرزند خود آموزش دهیم
دوستان ناباب بزرگ‌ترین هراس و معضل خانواده‌ها هستند. از این‌رو مطلوب است والدین با فرزندان خود دوست باشند و به این صورت فرق بین دوست خوب و بد را به او نشان دهند. سعی نکنید فقط مانند یک رئیس به نوجوان خود دستور دهید که با چه کسی دوست باشد و رفت و آمد کند؛ بلکه بهتر است خودتان با فرزندتان در سنین نوجوانی دوست باشید و فرق بین دوست خوب و بد را به آنها بیاموزید.
۵- ارتقای توانایی با اعتماد به نفس فرد ارتباط مستقم دارد
هر فرد در زندگی خود، توانایی‌هایی در زمینه‌های مختلف دارد. زمانی که نوجوان به دنبال ارتقای توانایی مورد علاقه‌اش باشد احساس مفید بودن و پیشرفت می‌کند و این احساسات باعث افزایش اعتماد به نفس نوجوان می‌شود. از طرفی دنبال کردن یک مهارت جدید نیز نیاز به اعتماد ب نفس دارد؛ بنابراین سعی کنید تا با تشویق‌های به جا و منطقی آنها را به سمت انجام دادن فعالیت‌های مورد علاقه‌شان سوق دهید.
نوجوان با اعتماد به نفس پایین
نوجوانان به دلیل تغییرات فیزیکی و روانی که در این دوره از زندگی شان رخ می‌دهد، معمولاً با مشکلات اعتماد به نفس مواجه می‌شوند. با این حال، برخی از آنها با اعتماد به نفس بسیار کمی روبرو هستند که ممکن است به دلایل مختلفی از جمله تجربه‌های منفی در گذشته، عدم توانایی در ادامه دادن کارها، شرایط خانوادگی پیچیده و غیره باشد. در این مقاله قصد داریم به تحلیل علل، نشانه‌ها و راهکارهای مرتبط با کاهش اعتماد به نفس نوجوانان با پایین‌ترین سطح اعتماد به نفس بپردازیم.
علل کاهش اعتماد به نفس نوجوانان
از جمله علل کاهش اعتماد به نفس در نوجوانان، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تجربه‌های منفی: تجربه‌های منفی مانند شکست در امتحانات، رد شدن در مصاحبه‌های کاری و غیره می‌تواند باعث کاهش اعتماد به نفس در نوجوانان شود.
احساس عدم توانایی: نوجوانانی که نسبت به دیگران کمتر توانایی‌های خاصی دارند، ممکن است احساس عدم توانایی کنند و این احساس باعث کاهش اعتماد به نفس آنها شود.
فشارهای اجتماعی: فشارهای اجتماعی مانند اجبار به عضویت در یک گروه، پوشیدن لباس‌های خاص و غیره می‌تواند باعث کاهش اعتماد به نفس در نوجوانان شود.
شرایط خانوادگی: شرایط خانوادگی مانند طلاق والدین، نبود والدین و یا نبود پشتیبانی از طرف والدین می‌تواند باعث کاهش اعتماد به نفس نوجوانان شود.
نشانه‌های کاهش اعتماد به نفس نوجوانان
نشانه‌های کاهش اعتماد به نفس نوجوانان عبارتند از:
آرامش نداشتن: نوجوانانی که با کاهش اعتماد به نفس مواجه هستند، می‌توانند احساسی از بی‌آرامی و ناراحتی داشته باشند.
انزوا: نوجوانان که با کاهش اعتماد به نفس مواجه هستند، ممکن است از ارتباط با دیگران بیزاری کنند و انزوا کنند.
خجالت: نوجوانانی که با کاهش اعتماد به نفس مواجه هستند، ممکن است در مواقعی که با دیگران هستند، خجالت بکشند و از مکالمه با دیگران برای جلوگیری از بیشتر شدن خجالت، صرف نظر کنند.
راهکارهای درمان کاهش اعتماد به نفس نوجوانان
به منظور کاهش اعتماد به نفس نوجوانان، راهکارهای زیر پیشنهاد می‌شود:
تحلیل علل: نوجوانان با تحلیل علل کاهش اعتماد به نفس خود، می‌توانند به شناسایی علت آن پرداخته و برای برطرف کردن آن اقدام نمایند.
تقویت خودباوری: تقویت خودباوری و اعتماد به نفس در نوجوانان، باعث افزایش اعتماد به نفس آنها می‌شود.
ارتقای مهارت‌ها: ارتقای مهارت‌های لازم برای انجام کارهای مختلف، باعث افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان می‌شود.
مشارکت در فعالیت‌ها: مشارکت در فعالیت‌های مختلف مانند ورزش، هنر و غیره باعث افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان می‌شود.
بحث و تبادل نظر: بحث و تبادل نظر با دیگران، باعث افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان می‌شود.
نتیجه‌گیری
کاهش اعتماد به نفس نوجوانان باعث کاهش توانایی آنها در انجام کارها و رسیدن به اهداف خود می‌شود. برای کاهش این مشکل، نیاز است تا نوجوانان با تحلیل علل، تقویت خودباوری، ارتقای مهارت‌ها، مشارکت در فعالیت‌ها و بحث و تبادل نظر با دیگران، به افزایش اعتماد به نفس خود بپردازند. این راه‌کارها باعث افزایش اعتماد به نفس و توانایی نوجوانان در رسیدن به اهداف خود می‌شود.
آیا می دانید نوجوان با اعتماد به نفس پایین از چه ناحیه ای رنج می برد که حتی قادر به انجام کوچکترین کارها نیست؟
مادران مستبد و پدران خشنی که میل دارند نوجوان بی چون و چرا دستورات آنها را اطاعت کنند؛ همچنین آنهایی که اعتقاد دارند تا زمانی که فرزندانشان به حد کافی کافی بزرگ نشده اند حق تصمیم گیری ندارند؛ متاسفانه آخر و عاقبت بدی برای نوجوان خود تدارک می بینند.
کمبود اعتماد به نفس
اینگونه والدین نمی دانند که نوجوان از یک سنی به بعد، به خود حق می دهد که در کارهای مربوط به خودش دخالت کند و تصمیم بگیرد. اگر این میل و انگیزه و اعتماد به نفس در نوجوانان به شدت سرکوب شود و از او چوبی ساخته شود که گوش به فرمان باشد، به یقین در جوانی قادر نخواهد بود خوب و بد را تشخیص دهد پس نوجوان به انسانی بی اعتماد به نفس تبدیل خواهد شد.
اعتماد به نفس در نوجوانان
باید گفت اعتماد به نفس در نوجوانان از دوران کودکی توسط والدین و اطرافیان شکل می گیرد. اعتماد به نفس در کودکان به این صورت است که وقتی کودک اسباب بازی هایش را پرتاب می کند و این کار را تکرار می کند، می خواهد به خودش ثابت کند که قادر شده است کاری را انجام دهد. او دارد خودش را امتحان می کند تا میزان توانایی اش را بسنجد.
وقتی این کودک با مادری خشمگین و منضبط رو به رو می شود که قطعاً این مادر واکنشی جز تهدید و ترساندن او از خود نشان نخواهد داد، بنابراین از آزمایش کودکانه خود صرف نظر می کند و در نتیجه مغز او به حد کافی رشد نمی کند تا بتواند در بزرگی تصمیم عاقلانه ای بگیرد.
سخن آخر
فراموش نکنید که نوجوانان روحیه حساسی دارند و در زمان شکست و ناکامی با پوچی و ناامیدی روبه‌رو می‌شوند. این حس را در فرزند خود ایجاد کنید که هر شکست نشانه پیروزی است. روحیه و امید او را از نو بسازید و برای شروع دوباره فرزند را حمایت کنید. با این رفتارها می‌توانید شاهد اعتماد به نفس نوجوان باشید و تاثیر آن را در هر بعد زندگی او مشاهده کنید.
