رفتار کودکان کوچک و به‌اصطلاح شیطان به‌گونه‌ای است که بتوانند والدین خود را وادار به انجام خواسته‌های خود کنند. وقتی با جمعی از دانشگاهیان در مورد منشا گریه و زاری کودکان سوال کردم پاسخ‌های بسیار جالب و مهمی دریافت کردم. پرفسور جیمز گرین، استاد روان‌شناسی دانشگاه کانکتیکات که مطالعاتش در حوزه رشد اجتماعی دوران کودکی است گفت: «کودک در انتخاب اسلحه‌ای که توسط آن بتواند حرفش را به کرسی بنشاند، مهارت دارد.»

محققانی که من با آن‌ها صحبت کردم با این مسئله موافق بودند که گریه کودکان کمتر موردمطالعه قرار گرفته است و این رفتار مشترک بچه‌ها احتمالا یک فرهنگ جهانی است.

دکتر رز سوکول چانگ که در دانشگاه کلارک بر روی گریه و زاری مطالعه کرده بود و اکنون به‌عنوان عضوی از انجمن روان‌شناسی آمریکا فعالیت می‌کند گفت: حتی برخی از گونه‌های میمون نیز گریه می‌کنند.

علت روانشناسی گریه کودک / نوزاد

دکتر سوکول چانگ گفت: «فرزندان انسان و میمون از گریه کردن به‌عنوان ابزاری برای کاهش فاصله خود با بزرگ‌سالان استفاده می‌کنند. به عبارتی آن‌ها با گریه و زاری می‌خواهند سریعا توجه شما را به خود جلب کنند.

نوزادان ممکن است در ۱۰ ماه اول بتوانند گریه خود را تبدیل به‌نوعی گریه و زاری بکنند اما قبل از یادگیری تکلم و زبان باز کردن، قادر به گریه و هق هق درست‌وحسابی نیستند. اگرچه اوج گریه (هق هق کردن) در دورانی که کودک نوپاست اتفاق می‌افتد و با افزایش سن کاهش می‌یابد اما به نظر نمی‌رسد که به‌صورت کامل از بین رفته باشد. حتی افراد بالغ نیز در روابط زناشویی خود ممکن است برای همسر خود گریه و زاری کنند.»

گریه کردن کودک / نوزاد چه فرقی با دیگر صداها دارد؟

آنچه گریه کردن را از انواع دیگر اصوات متمایز می‌کند آزاردهنده بودن شدید آن است. دقیقا به همین علت است که تاکتیک بسیار موثری در جلب‌توجه والدین است.

دکتر سوکول چانگ آزمایشی را ترتیب داد و طی آن از ۲۶ فرد والد و ۳۳ فرد غیر والد، خواست تا ضمن گوش دادن به صداهای مختلف انسانی، مسئله‌های ساده ریاضی را حل کنند. فارغ از والد بودن یا نبودن شرکت‌کنندگان، آن دسته از داوطلبانی که مجبور به شنیدن صدای گریه می‌شدند ضریب اشتباهاتشان بیشتر می‌شد و تعداد سوال کمتری را می‌توانستند حل کنند.

کودک / نوازد برای چه کسی گریه می‌کند؟

اگرچه صدای گریه برای همه افراد بسیار ناخوشایند است، اما کودک (همسر آزرده‌خاطر و میمون‌ها را به این لیست اضافه کنید) گریه و هق هق خود را برای افرادی نگه می‌دارند که ازنظر عاطفی به آن‌ها وابسته هستند و این رفتار را در تعامل با غریبه‌ها به کار نمی‌گیرند.

حتی بچه‌های میمون‌ها نیز می‌دانند که این صدای آزاردهنده، آن‌ها را سریع‌تر به پاسخ مدنظرشان می‌رساند، بخصوص اگر در معرض دید عموم باشد. مطالعه‌ای که بر روی میمون‌های رزوس انجام‌گرفته نشان داد که وقتی میمون‌های غریبه اطراف نوزاد در حال گریه او باشند، مادر آن نوزاد سریع‌تر اقدام به مراقبت از او می‌کند.

حدس محققان در توضیح این رفتار این بود که مادر میمون رزوس ازآنجایی‌که مبادا این صدای بلند، گوش‌خراش و کریه نوزاد گریان او باعث خشم دیگر میمون‌ها شود، دچار اضطراب می‌شود و با سرعت بیشتری واکنش نشان می‌دهد. دکتر سوکول چانگ می‌گوید، حتی والدین بچه میمون‌ها هم این‌طور فکر می‌کنند: «آبرویم را جلوی دوستانم نبر!»

روش‌های روانشناسی کاهش و مقابله با جیغ و گریه کودک: ۳ راه عملی

چنین رفتاری را نادیده بگیرید. دکتر دونیا پولتاراک، روان‌شناس کودکان در بیمارستان خصوصی بیرمنگام می‌گوید:

«اولین چیزی که باید بدانیم این است که تنبیه کودکان به دلیل گریه و جیغ زدن، می‌تواند نتیجه عکس به بار بیاورد. سرزنش یا تنبیه می‌تواند به‌صورت غیر عمد سبب تقویت یک رفتار شود. کودک به دنبال واکنش شما است و اگر پاسخ مثبتی از شما دریافت نکنند سراغ پاسخ منفی (گریه، جیغ زدن) می‌روند. بچه‌ها با نگاه کردن به شما از رفتارهایتان الگوبرداری می‌کنند. بنابراین اگر خود شما اهل جیغ و داد هستید: من نمی‌توانم کارهای تو را تحمل کنم، تو روان مرا پریشان می‌کنی! در حقیقت به صورت ناخواسته این حق را به آن‌ها می‌دهید تا چنین رفتار متقابلی را داشته باشند.»

۱. شرطی کردن کودک در هنگام گریه و جیغ زدن

توصیه دکتر پولتوراک این است که موقعیتی آرام گیر بیاورید و کنار فرزند خود بنشینید و جمله‌ای مثل این را به کار ببرید: «من دوست دارم به حرف‌های تو گوش کنم و دلم می‌خواهد به تو کمک کنم. بیا از بهترین کلمات برای طلب کمک استفاده کنیم، چون اگر تو گریه و زاری کنی و داد بزنی من دیگر نمی‌توانم به تو کمک کنم.» تا انتها به حرف‌های او گوش کنید ولی اگر فرزندتان چیزی را به روش گریه و زاری از شما درخواست کرد، او را نادیده بگیرید.

دکتر پولتوراک هشدار می‌دهد که ممکن است وقتی شما شروع به نادیده گرفتن او می‌کنید، رفتار ناخوشایند کودکتان شدت یابد، پس برای ادامه مسیر آماده باشید. با گذشت زمان، کودکتان متوجه این نکته می‌شود که گریه کردن او را به خواسته‌اش نمی‌رساند. به توصیه دکتر پولتوراک: هر وقت که کودکتان خواسته‌اش را با شکل صحیح مطرح کرد، او را طوری تشویق کنید تا رفتار خوبش را ادامه دهد.

۲. شناسایی الگوهایی که منتهی به گریه و جیغ زدن کودک می‌شود

گربه را دم حجله بکشید! قبل از آنکه نالیدن شروع شود آن را خاتمه دهید. تاکتیک دیگری که به کار گرفتنش را دکتر سوکول چانگ توصیه می‌کند آن است که علائم رفتاری خاص فرزندتان ‌که منتهی به گریه و زاری می‌شود را شناسایی کنید، تا قبل از آن‌که حتی بخواهد شروع به گریه کند، به نیاز او توجه مثبت کرده و آن را رفع کنید. مسلما چنین کاری همواره ممکن نیست، به‌خصوص اگر کودک شما هر بار که با دیگری به گفتگو می‌پردازید، شروع به گریه کند.

۳. گریه و جیغ زدن متقابل از سوی پدر و مادر

در بازی که خودشان شروع کرده‌اند شکستشان دهید. آخرین استراتژی را پرفسور نیکلاس تامپسون استاد بازنشسته روان‌شناسی و زیست‌شناسی دانشگاه کلارک که با دکتر سوکول چانگ در مطالعات مرتبط با زاری همکاری داشته است، ارائه می‌کند که بیشتر شبیه نصیحت پدربزرگ‌های باتجربه است تا یک استاد دانشگاه! دکتر تامپسون به همراهی نوه‌ای که زاری می‌کند، شروع به گریه و زاری می‌کند و به آن‌ها می‌گوید: «اگر تو بلد نیستی زاری کنی باید به تو بگویم من متخصص گریه کردن هستم!» به گفته او هنگامی‌که نوه‌اش مهارت پدربزرگش را در این بازی مشاهده کرد، قیافه‌ای عجیب و خنده‌دار به خود گرفت و گریه‌اش را قطع کرد.