چگونه وسواس را در کودکان مهار کنیم؟
وسواس یکی از اختلالات روانی است که میتواند برای کودکان و نوجوانان بسیار مزاحم باشد. وسواس به معنی فرارویی از افکار و احساسات نامطلوب است که کودکان را مجبور به انجام عملیات مکرری میکند تا از این افکار و احساسات خلاص شوند. این اختلال میتواند برای کودکان و نوجوانان مانع از انجام فعالیتهای روزمره، مدرسه و رفتارهای اجتماعی شود. در این مقاله، به نکاتی برای مهار وسواس در کودکان پرداخته شده است.
۱. آگاهی از وسواس
اولین قدم در مهار وسواس در کودکان، اطلاعات کافی درباره این اختلال است. برای تشخیص وسواس، باید با توجه به نشانههایی که کودکان نشان میدهند، این اختلال شناسایی شود. برخی از نشانههای وسواس در کودکان عبارتند از: انجام عملیات مکرر و نامفید، پوچ و بیاهمیت، ترس از بیماری، ترس از آسیب رساندن به دیگران، شستن دستها یا اشیا بیش از حد، بررسی دقیق کارهای انجام شده، رفتارهای اجتماعی پرخاشگرانه و ترس از انجام خطا و اشتباه.
۲. تغییر رفتارهای بدیهی
برای مهار وسواس در کودکان، ابتدا باید رفتارهای بدیهی را تغییر داد. به عنوان مثال، اگر کودک شستشوی دست را بیش از حد میکند، به او باید آموزش داد که چقدر باید دستها را بشوید و سپس تمرین کند تا به همان میزان بشوید. این کار میتواند به کودک اطمینان دهد که دستش خالی از باکتریها است و نیازی به شستشوی دوباره نیست.
۳. روشهای تفکر مثبت
روشهای تفکر مثبت، برای مهار وسواس در کودکان بسیار مؤثر هستند. آموزش به کودکان که تفکر مثبت را درباره خود و جهان دور و برشان گسترش دهند، به آنها کمک میکند تا با افکار نامطلوب مبارزه کنند. به عنوان مثال، به کودکان بگویید که همه اشتباه میکنند و اشتباه کردن قابل قبول است.
۴. تمرین صبر
تمرین صبر میتواند به کودکان کمک کند تا از وسواس خود کنترل بیشتری داشته باشند. به کودکان آموزش دهید که به جای انجام عملیات مکرر و پوچ، توجه خود را به چیزی دیگری مانند بازی یا فعالیت دیگری بگردانند.
۵. مشاوره روانشناختی
اگر وسواس کودک شدید است و مانع از روند زندگی روزمره او شده است، بهتر است به یک مشاور روانشناختی مراجعه کنید. یک مشاور روانشناختی میتواند با کودک درباره نگرشهای خود درباره وسواس صحبت کند و به او کمک کند که با این اختلال مبارزه کند.
در نهایت، مهار وسواس در کودکان نیاز به صبر و توجه دارد. در صورتی که به کودکان به نحو مناسب آموزش داده شود که چگونه با وسواس مبارزه کنند، میتوانند مشکلات روانی خود را کنترل کنند و به عملکرد بهتری در زندگی روزمره خود دست یابند.
همانند بزرگسالان داشتن عادت ها و رفتارهای وسواسی برای کودکان هم می تواند ازاردهنده باشد.
در میان کودکان این نوع از اختلال به صورت تکرار یک رفتار خاص و یا فکر کردن به صورت ازاردهنده در مورد یک موضوع خاص است و برای کودک ایجاد غم می نماید. در بسیاری از خانواده ها از این نوع اختلال با اسم هایی نظیر دقت، تمیزی و توجه یاد می شود. در واقع اگر کودک شما به یک رفتار خاص و ساده تاکید می کند دارای وسواس است. این اختلال خود را در دو بخش نمایان می سازد بخش اول اختلال در افکار و بخش دوم اختلال در رفتار است. اگر کودک شما برای اینکه بتواند میکروب را از خود دور کند مدام دست هایش را می شوید دارای اختلال فکری است. این نوع از اختلالات مدام در فکر و ذهن کودک در حال تکرار شدن هستند. اگر این نوع از اختلال ادامه دار باشد کم کم اختلال رفتاری را با خود به همراه می آورد به این صورت که کودک برای خلاص شدن از شر افکار منفی به انجام دادن یک عمل خاص روی می اورد.
اشنایی با انواع افکار وسواسی:
اگر کودک شما مدام از رخ دادن یک اتفاق بد نگران است، اگر یک سری از جملات را مدام را تکرار می کند، اگر کودک شما اعتماد به نفس ندارد و مدام همه چیز را چک می کند و پوست ها و یا موی سر خود را می کند کودک شما دارای اختلال فکری است. این گونه اختلالات برای بچه ها می تواند بسیار ازاردهنده باشد و ترس و نگرانی را در انها افزایش دهد. گاهی بچه ها دلیل این همه فکر را که به ذهن آنها خطور می کند درک نمی کنند ولی می ترسند اگر این عادت را ترک کنند برای آن ها اتفاق ناگواری بیفتد و یا نتوانند بر فکر و ذهن خود کنترل داشته باشند. معمولا کودکانی که به مشکلاتی مانند استرس امتحان، اختلالات خانوادگی، منزوی شدن و یا مصیبت بزرگ مانند از دست دادن یک عزیز دچار شده اند بیشتر در معرض اختلالات افکاری قرار دارند. این قبیل کودکان معمولا خیلی نگران هستند و مدام ترس این را دارند که دیگران تصور کنند که انها دیوانه شده اند.
چرا کودکان به وسواس دچار می شوند:
از جمله عواملی که همه ی روانشناسان به آن اعتقاد دارند می توان به وراثت، تربیت نادرست والدین، محیط خانه و خانواده و بیماری هایی نظیر اختلالات عصبی اشاره نمود. نکته مهمی که در اینجا وجود دارد که هم والدین و هم معلمان کودک باید به آن توجه کنند این است که کودک این رفتار را به صورت ناخوداگاه انجام می دهد و با انچه کودک در حال معمول به ان می اندیشد متفاوت است. مثلا کودکی که مدام به این موضوع فکر می کند که شیر گاز باز است قطعا به دفعات سراغ شیر گاز رفته و از بسته بودن آن اطمینان حاصل کرده است.
وسواس بیشتر در کودکان استرسی دیده می شود:
تکرار یک موضوع نشانه وسواس در آن موضوع است. اگر در محیط اطراف خود با کودکی مواجه هستید که مدام بعضی چیزها یا بعضی جملات را تکرار می کند می توان گفت او به اختلال وسواس مبتلا است. این کودکان اغلب جملات خود را تکرار می کنند، زیاد سوال می پرسند و برای انجام یک کار ساده زمان زیادی را صرف می کنند. تشخیص این گونه رفتارها در کودکان در مقایسه با بزرگسالان کار به مراتب سخت تری خواهد بود زیرا پیدایش این گونه رفتارها در کودکان پیچیده تر است پس در قدم اول تشخیص این اختلال بسیار مهم است. گاهی اوقات یک فکر وسواسی باعث می شود کودک یک رفتار وسواسی از خود نشان دهد. به عنوان نمونه کودکانی هستند که هنگام عبور از خیابان به ماشین های اطراف با دست ضربه ای وارد می کنن زیرا تصور می کنند با این کار دیگر ماشین به والدین انها اسیبی وارد نمی کند. کودکانی هم هستند که وسواس داشتن تعداد مشخصی از یک چیز را دارند مثلا اصرار دارند که همیشه دو عدد پاک کن در جامدادی خود داشته باشند.
علائم یک کودک وسواسی:
- برای شروع یک کار زمان زیادی را صرف می کنند.
- چندین بار یک کار انجام شده را چک و بررسی می کنند.
- اصرار دارند اشیا را در جای خود قرار دهند.
- به تقارن اهمیت زیادی می دهند.
اثرات منفی اختلال وسواس:
وسواس باعث می شود خانواده و اطرافیان از او به عنوان یک کودک تنبل یاد کنند که همین امر باعث می شود اعتماد به نفس کودک خدشه دار شود. این گونه کودکان به دلیل داشتن وسواس مهمترین دوران رشد خود را از دست داده اند زیرا کودک در هر مرحله از زندگی با یک مهارت جدید اشنا می شود.
وسواس را درمان کنیم:
عمل درمان این اختلال هم به صورت دارویی هم به صورت رفتار درمانی انجام می شود. باید خونسرد باشید زیرا درمان یک بیماری مزمن مانند وسواس زمان زیادی لازم دارد. بیماری وسواس اگر ریشه کن نشود ممکن است بعد از گذشت مدتی باز گردد. از متخصص با تجربه استفاده کنید.
نقش پدر و مادر در پروسه ی درمان کودک وسواسی:
اطرافیان کودک حتما توجه داشته باشند که کودک در موقعیتی که گرفتار شده است به هیچ عنوان مقصر نیست. کودک در مرحله درمان به حمایت همه جانبه نیاز دارد. والدین باید اگاهی های علمی خود را در زمینه درمان بالا ببرند و از کودک متناسب با درک او توقع داشته باشند. همراهی والدین با کودک موجب تسریع روند درمان می شود و کودک از این رفتار ازار دهنده کم کم رهایی پیدا می کند. اگر کوچکترین بهبودی در کودک مشاهده کردید او را تشویق کنید. اگر کودکی به وسواس دچار شده است نشان دهنده این است که اعضای ان خانه به نوعی عصبی و پریشان هستند پس همه ی اعضای خانواده باید در این زمینه هوشیار و اگاه باشند.
هنوز هیچ دیدگاهی وجود ندارد.