ایجاد و تمرین این مهارت ها باعث بروز تفاوت های مثبت و عظیم می شود.

«اگر فانوسی برای دیگری روشن کنید، مسیر شما نیز روشن خواهد شد». نیکرن

گرچه اکثر ما با توانایی شنیدن متولد می شویم، گوش دادن فرآیندی است که نیاز به توجه آگاهانه و مشارکت فعال دارد و با در نظرگرفتن پیش شرط هایی آغاز می شود. پیش شرط های گوش دادن شامل قصد کردن برای انجام این کار، ایجاد الزام برای خود، آماده بودن از لحاظ ذهنی و جسمی برای این کار و تمایل به دادن اجازه به کودک برای تکمیل پیام است. توجه به افکار و احساساتتان کمک می کند پایه و اساسی برای گوش دادن فعال ایجاد کنید.

مواد لازم برای گوش دادن فعال

گوش دادن فعال دارای چند بخش است که از تعهد به گوش دادن آغاز می شود. تعهد به گوش دادن شامل در دسترس قرار دادن خود به لحاظ احساسی و همچنین فیزیکی، به همراه سرمایه گذاری زمان و انرژی مورد نیاز برای گوش دادن به همراه توجه است.

با تشویق فرزندانتان برای ادامه صحبت، علاقه خود را به آنچه می خواهید بگویند (و ادامه علاقه تان به آنها) نشان می دهید. این امر باعث تقویت روند ارتباط و پیوند میان شما می شود.

این تعهد با اقداماتی مانند چرخش به سمت کودک و برقراری تماس چشمی، خاموش کردن تلویزیون، پایین-آوردن گوشی تلفن همراه، ارسال تماسهای ورودی به پست صوتی، دور شدن از کامپیوتر، توقف موقت هر آنچه توجه شما را جلب می کند و دور نگاه داشتن موارد دیگر حواس پرتی همراه می شود.

• حضور آگاهانه- از لحاظ جسمی و احساسی. راه های متعددی برای نشان دادن حضور وجود دارند: به لحاظ جسمی چرخش به سمت کودکان و اعطاء توجه کامل به آنها به شیوه ای فاقد قضاوت گری، نگاه-داشتن دست آنها و یا قرار دادن دست خود به آرامی بر روی شانه یا زانویشان زمانی که تجربه دردناکی را بیان می کنند -بدون غرق شدن در و ترسیدن از درد آنها- و با تمام قلب خود گوش دادن، زمانی که کودک روز خود را در مدرسه یا فعالیت های فوق برنامه توصیف می کند.

• آرام کردن ذهن. بخشی از حضور آگاهانه، آرام کردن ذهن شامل استفاده از تمرین ذهنی اولیه برای صرفاً توجه کردن و مشاهده افکار و احساسات خود و اذعانشان بدون تلاش برای اجتناب از آنهاست. هنگامی که ما ذهن خود را آرام می سازیم، عمل گوش دادن دقیق تر، عمیق تر و نکته بین تر می شود. این امر توانایی گوش دادن با قلب و همچنین گوش ها را تسهیل می کند.

• تأیید. ارائه بازخورد در قالب کلمات (کلامی) و/یا ژست ها (غیرکلامی)، دریافت دقیق پیامهای ارسالی از سوی کودکان را نشان می دهد.

• تشویق. استفاده از نشانه های کلامی و غیرکلامی، کودکان شما را به ادامه صحبت دعوت می کند.

• شفاف سازی. استفاده از سؤالات برای درخواست اطلاعات بیشتر باعث کاهش سردرگمی احتمالی می-شود.

مهارتهای ارتباطی زیر در واقع مهارت های مشاوره پایه هستند. با این حال هر فردی می تواند آنها را یاد بگیرد و تمرین کند و در نهایت توانایی خود را جهت برقراری ارتباط با دیگران، از جمله کودکانش بهبود بخشد.

تشویق

در بافت گوش دادن فعال، تشویق هیچ ارتباطی با ارائه نطقهای امیدبخش یا نوازش کودکان ندارد، بلکه باعث می شود آنها همچنان به حرف زدن ادامه دهند. تشویق، به چند شکل کلامی و غیرکلامی انجام می شود:

• پاسخ های غیرکلامی کمینه، از جمله تکان دادن سر یا عکس العمل نشان  دادن از طریق حالات چهره؛

• پاسخ های کلامی کمینه، مانند «آها» و «که اینطور»؛

• تکرار دو یا سه کلمه آخری که کودکتان بیان می کند؛

• دعوت های کوتاه برای ادامه، مانند «ادامه بده» و «بیشتر بگو».

با تشویق فرزندانتان برای ادامه صحبت، علاقه خود را به آنچه می خواهید بگویند (و ادامه علاقه تان به آنها) نشان می دهید. این امر باعث تقویت روند ارتباط و پیوند میان شما می شود.

پرسیدن سؤالات با قصد و نیت

پرسیدن سؤالات در پاسخ به آنچه فرزندانتان به شما می گویند نشان می دهد که شما توجه می کنید و علاقه-مند هستید. علاوه بر این، استفاده استراتژیک از سؤالات (و پاسخهایی که بیرون می کشند) به ارائه شفاف-سازی مهم و فهم بیشتر برای شما و فرزندانتان کمک می کند. با این حال توجه داشته باشید با سؤالات به کودکان خود حمله نکنید؛ این یک گفتگوی است، نه بازجویی.

از سؤالات برای موارد زیر استفاده کنید:

• حرکت از کل به جزء: «بازدید شما از موزه خوب بود؟ چه چیز آن خوب بود؟»؛

• جمع آوری اطلاعات اضافی و جداسازی حقایق و احساسات ضروری از مسائل جانبی: «در مورد چه چیزی بود؟ رفتار دوستت چطور بود که شما ناراحت شدید؟»؛

• پرسش برای شفاف سازی هنگامی که در مورد آنچه فرزندتان گفته است، دچار ابهام شده اید: «مطمئن نیستم که فهمیده باشم. می شود لطفاً بیشتر توضیح دهی که معلمت چه گفت؟».

سه نوع اصلی پرسش وجود دارد:

۱. سؤالات بسته معمولاً پاسخهای کوتاه مانند «بله» یا «خیر» و حداقل سودمندی را دارند: «روز شما در مدرسه خوب بود یا بد بود؟»؛

۲. سؤالات جهت دار به طور ضمنی دارای جهت و به سوی یک پاسخ یا نتیجه خاص هستند: «آیا روز خوبی در مدرسه داشتی؟»؛

۳. سؤالات باز، یک پاسخ کاملتر و دقیقتر را فرا می خوانند، سخنگو را تشویق می کنند تا به صحبت ادامه دهد و مفیدترین هستند: «روز شما در مدرسه چطور بود؟».

سؤالات چه می شود اگر، نوعی سؤال باز هستند که می توانند به کودکان کمک کنند به احتمالات، از جمله نتایج بالقوه اقدامات جایگزین نگاه کنند. «فکر می کنی چه اتفاقی می افتد اگر دفعه بعد که بسکتبال بازی می کنی به جای کفش های کوهنوردی که امروز پوشیدی کفش ورزشی بپوشی؟» یا «فکر می کنی چه می شود، اگر به جای ادامه بحث با پسر عمویت میگفتی بیا فقط موافق یا مخالف باشیم؟».

همیشه مفیدتر است سؤالاتی را مطرح کنید که با چطور/چگونه یا چه چیزی شروع می شوند تا با چرا. چگونه و چه چیزی، بر فرایند مربوط به تجربه فرد دیگر متمرکز هستند، در حالیکه چرا، اغلب احساس اتهام را به همراه دارد و منجر به دفاع می شود. مطرح کردن این سؤال که «چرا آشپزخانه را بعد از انجام کارت تمیز نکردی؟» طفره رفتن، عذر و بهانه ها، دفاع، و جمله مشهور (و برای والدین، طاقت فرسای) «من نمی دانم» را فرا می خواند. این امر اکثراً ایجاد خصومت می کند.

سؤالات مفیدتر برای این وضعیت می توانند «چه چیزی مانع از تمیز کردن آشپزخانه پس از انجام کارت شد؟» یا «چگونه می توانیم مطمئن شویم که این کار انجام می شود؟» یا «چه کاری می توانم برای کمک انجام دهم؟» باشند. این سؤالات به احتمال بسیار زیاد ایجاد پیوند می کنند و منجر به رفتار مطلوب می شوند.

گوش دادن فعال، تجربه «شنیده شدن» واقعی را تسهیل می سازد. هنگامی که شما به شخص دیگری با توجه متمرکز به زمان حال و بدون قضاوت کردن گوش می دهید، موضوع پذیرش را نیز منتقل ساخته اید. این امر در میان یکی از معتبرترین تجربیاتی است که فرد می تواند داشته باشد و همچنین سبب افزایش اعتمادبه نفس نیز می شود. از دیدگاه ارتقاء پذیرش خود و عزت نفس در کودکان، گوش دادن فعال -به همان اندازه که ساده به نظر می رسد- یکی از مفیدترین مواردی است که می توانید با آنها و برای آنها انجام دهید.