کودکان و دهکده الکترونیکی

در عصر ارتباطات الکترونیکی، کودکان و نوجوانان بیشتر از همیشه به دنیای دیجیتال و الکترونیکی وابسته هستند. اما آیا این به معنی این است که دهکده الکترونیکی، یعنی جامعه ای که با دستگاه های الکترونیکی و دیجیتالی احاطه شده است، برای کودکان مناسب است؟

بیشتر کودکان و نوجوانان امروزه از ابزارهای الکترونیکی مانند تلفن همراه، تبلت، کامپیوتر و بازی های الکترونیکی استفاده می کنند. این ابزارها از یک سو به کودکان کمک می کنند تا با دنیای جدیدی از تفریح، آموزش و ارتباطات آشنا شوند، اما از سوی دیگر، ممکن است به گونه ای ناسالم و به شکلی که تعاملات اجتماعی و فردی را تحت تاثیر قرار می دهد، آنها را برای بازی های الکترونیکی فریب دهند.

در دهکده الکترونیکی، کودکان با دنیای فناوری اطلاعات آشنا می شوند و امکان دسترسی به منابع آموزشی و سرگرمی الکترونیکی را دارند. این دسترسی به آموزش و سرگرمی الکترونیکی، آنها را به یک سری مزایای آموزشی مانند توسعه مهارت های فناوری، توانایی حل مسائل، توانایی برنامه ریزی و مدیریت زمان و توانایی تعامل با دنیای جدیدی از فناوری اطلاعات معرفی می کند.

اما در عین حال، دهکده الکترونیکی می تواند برای کودکان و نوجوانان دغدغه ایجاد کند. ممکن است این دغدغه ها شامل افزایش وابستگی به دستگاه های الکترونیکی، کاهش تعاملات اجتماعی و فردی، خطر از دست رفتن مهارت های زندگی مانند مهارت های ارتباطی و تعاملی و خطر از دست رفتن بهداشت جسمی و روانی است.

با این حال، با توجه به اینکه فناوری اطلاعات و ارتباطات به سرعت در حال تغییر و تحول است، دهکده الکترونیکی می تواند یک محیط آموزشی و سرگرمی مناسب برای کودکان و نوجوانان باشد. این محیط می تواند شامل فضایی جذاب و دوست داشتنی باشد که به کمک ابزارهای دیجیتالی، کودکان و نوجوانان را به یادگیری و تفریح بپردازد.

در نتیجه، دهکده الکترونیکی می تواند یک محیط آموزشی و سرگرمی برای کودکان و نوجوانان باشد، اما برای استفاده صحیح از آن، باید به دقت از ابزارهای دیجیتالی استفاده کرد و تعادل مناسبی بین استفاده از دستگاه های الکترونیکی و فعالیت های اجتماعی و فردی حفظ کرد.

اکنون بیش از نیم قرن است که خانواده ها به دهکده جهانی و الکترونیکی راه پیدا کرده اند. اما در طول این مدت مردم برای بازگشت به زندگی واقعی، راه ساده ای در اختیار داشتند و آن، قطع س.ئیچ این دهکده ی الکترونیکی است. در دو دهه گذشته بود که بخاطر نفوذ زندگی الکترونیکی در تمام جوانب زندگی بشر، سرعت برق بر زمان واقعی پیشی گرفته است. اینترنت، کامپیوترهای شخصی و شبکه های اجتماعی ماهواره ای، چه بخواهیم و چه نخواهیم، ۲۴ ساعته در این دهکده الکترونیکی با ماست و به نظر می رسد چنانچه خودمان آنها را از طریق دستگاه کنترل از راه دور خاموش نکنیم، قصد خاموش شدن ندارند.

به طور کلی به نظر می رسد، بسیاری از بزرگسالان از بودن در این دهکده، به اندازه کافی راضی هستند برای ماندن در این دهکده، سرعت خود را دو برابر سرعت فعلی افزایش دهند اما ظاهراً این دنیا از دنیایی که پدربزرگ ها و مادر بزرگ ها و والدین ما در آن سکونت دارند از آن جذابتر، راحتتر و سرگرم کننده باشد، شاید رویای “مک لوهان” که این دهکده جهانی را طراحی کرد به حقیقت پیوسته است. با به وچود آمدن این دهکده جهانی، مرزهای تمامی کشورها از بین رفته و تمامی فاصله ها ناپدید شده اند.

امروزه آنچه که در دورترین نقطه ی دنیا اتفاق می افتد، مردم کشورهای دیگر بلافاصله از آن با خبر می شوند. در تغییر وضییت زمان، تلوزیون نقش زیادی بازی کرده است و چنانچه که بتواند به چالش خود ادامه بدهد، خواهد توانست با تراژدی و تعصبات قدیمی فساد اجتماعی پایان دهد. شاید دهکده جهانی در واقع همان جامعه دموکراتیکی باشد که در آن انسانها، فرصت رسیدن به خود شکوفایی را بدون دخالت در خود شکوفایی دیگران داشته باشند.

پر واضح است که رسیدن به این جامعه آرمانی، بستگی دارد به اینکه افراد آن جامعه به یک سری اصول انسانی پایبند باشند. همچنین بستگی دارد به این کودکان که نسل جدید توانایی یادگیری، تفکر و رفتار درست و عاقلانهرا برای تعلیم و تربیت داشته و بتوانند تمامی مؤلفه های این دهکده جهانی را به مرحله اجرا دربیاورند. برای رسیدن به چنین منظوری تربیت انسانی اصیل لازم است که بایستس با سرعت بیولوژیکی، نه سرعت الکتریکی به پیش برود.

کودکان به امنیت خانواده انسانی، فرصتی برای کسب تجربه و یادگیری، به دوستان و همسایگان واقعی و نیز به ارزش های انسانی نیاز دارند تا آنها را در برابر آفت های دهکده جهانی در امان نگه دارد. برای تحقیق چنین چیزی، باید دکمه خاموشی این دهکده جهانی زده شود.

اکنون تماشای تلوزیون نه مدت زمان زیادی بعد از تولد صورت می گیرد. از سال ۱۹۸۰ مشخص شد که در ژاپن، نوزادان ۴ یا ۵ ماهه بیش از یک ساعت در روز مشغول به تماشای تلوزیون هستند. به این تربیت که دستگاه تلوزیون معمولاً در اتاق خواب نوزادان قرار داد و آن طوری در گهواره گذاشته می شوند که توانایی دیدن تلوزیون را داشته باشند.

نگرانی عمده ای که در خصوص وجود تلوزیون در اتاق خواب نوزادان وجود دارد، این است که استفاده از آن برای پرستاری از او به راحتی صورت می گیرد.دکتر مارین کلیوز دایمون اظهار دارد که برای اینکه نوزادان بتوانند به یادگیری بپردازند حائز اهمیت است که با اشیاء محیط پیرامون خود به طور فیزیکی و روانی رابطه برقرار کرده و به بررسی و کشف محیط پیرامون خود بپردازند

وی می افزاید: کودکان از طریق انجام دادن یاد می گیرند نه دیدن، همانطور که آنها مهارت زبانی را نه از طریق دیدن از تلوزیون، بلکه از طریق تعامل با سخنگوی واقعی بدست می آورند.

یکی دیگر از عواقب ناگوار تماشای زودرس نوزادان به تلوزیون، بروز نقصان توجه می باشد. در سال ۲۰۰۴ پژوهشی که توسط یکی از متخصصان کودک صورت گرفت، نشان داد چنانچه کودکی قبل از چهار سالگی، روزانه ۱ ساعت بیشتر به تماشای تلوزیون بپردازد خطر بروز نقصان توجه تا سن حدود ۷ سالگی حدود ۹% در او افزایش می یابد.

این متخصص بر این باور است که سرعت عبور تصاویر تلوزیونی از مقابل چشمان فرد، چنان زیاد است که مغز، قدرت پردازش آن همه تصاویر را در کوتاه مدت نداشته و در نتیجه باعث می شود که مغز انسان بیشتر از حالت معمولی که در زندگی واقعی رخ می دهد، دچار تحریک اضافی گردد. تماشای تلوزیون باید به حد اعتدال باشد اما طوری که یکی از بازار پژوهان می گوید والدین از اینکه برای دیدن کانال خاصی، کودکان خود را جلوی تلوزیون می نشانند، خوشحالند. در حالی که نمی دانند تماشای زیاد تلوزیون می تواند به بروز ” سندرم دوران کودکی مسموم ” منجر شود.

آکادمی کودکان در آمریکا توصیه می کند که کودکان زیر ۲ سال به هیچ وجه تلوزیون تماشا نکنند اما تلوزیون چنان جزو لاینفک زندگی قرن بیست و یکم شده که رعایت این توصیه، در شرایط فعلی غیر واقع بینانه به نظر می رسد. از طرفی مدرکی وجود دارد که نشان می دهد برنامه های خوب تلوزیونی می تواند زمینه گفتگوی دو جانبه بین والدین و فرزندان را فراهم کرده و نوزادان و کودکان نوپا را وادار کند تا از کارهایی که در تلوزیون می بینند تقلید نمایند. موقعی که کودکان توانایی حرف زدن پیدا کنند، وجود تلوزیون می تواندکودکان را به حرف زدن وادارد.

برنامه سازان مسؤل سعی می کنند اطمینان حاصل کنند تا برنامه های آنها کوچکترین آسیبی به کودک وارد نمی آورند. برنامه هایی که مسؤلانه درست شده باشند تلاش می کنند از کارتون ها و برنامه هایی که برای کودکان مفید نیستند خودداری کرده، در عوض برنامه هایی را پخش کنند که ضمن متناسب بودن با سن کودک، برای او مفید هم باشد.

یکی از یافته های اخیر این است که چنانچه برنامه های تلوزیونی متناسب با سن  و زبان کودک باشد و بزرگسالان نیز در دیدن این برنامه ها کودکان خود را همراهی کرده و بعد از آن در مورد برنامه ها با یکدیگر به گفتگو بنشینند، بسیار مؤثر خواهد بود. با این حال باید توجه داشت که تعامل طبیعی در شرایط واقعی، بسیار سودمند تر از برنامه های تلوزیونی است و چنانچه کودکان خود را در سنین پایین به تماشای تلوزیون وادار کنیم این خطر وجود دارد تا این رسانه را فعالیت پیش فرض و اتوماتیک کودک قرار بدهیم.