زهرا و احمد سه سال از ازدواجشان گذشته بود که به خاطر مشکلات زیاد ارتباطی تا مرز جدایی پیش رفته بودند. در بررسی هایی که انجام دادیم متوجه شدیم زهرا احساس می کند همسرش او را درک نمی کند و احمد هم فکر می کرد خانم او بسیار غر می زند و او را اذیت می کند. ما متوجه شدیم که آن ها مهارت گوش دادن فعال را به خوبی به کار نمی گیرند.
یکی از مشکلات اصلی در بین افراد مخصوصا در روابط عاطفی این است که هر کدام از طرفین احساس می کنند دیگری او را درک نمی کند. موارد زیادی هست که افراد می گویند طرف مقابلم اصلا من را درک نمی کند و یا به حرف من توجه نمی کند. این در حالی است که وقتی با طرف مقابل صحبت می کنیم او هم گلایه های خود را دارد و می گوید از جانب آن شخص درک نمی شود. در روان شناسی یکی از راه های اصلی برای درک دیگران و نفوذ در دل آن ها” گوش دادن فعال ” است. میشل اسکین، متیو مک کی، مارتا دیویس و آرون بک از جمله روان شناسانی هستند که به “گوش دادن فعال” توجه زیادی دارند. در بسیاری از موارد می توانیم با گوش دادن به آن چه طرف می گوید موضوع را حل کنیم و حال خود و دیگری را بهبود ببخشیم. در جلسات، در ارتباطات کاری و عاطفی و در جاهای مختلف ما با گوش دادن غیرفعال روبرو هستیم. در این جا ۱۲ مورد از موانع گوش دادن فعال را بررسی می کنیم و سپس راه هایی برای تقویت این مهارت را ارئه می کنیم:
۱- مقایسه کردن: گاهی طرف در حال صحبت کردن است و ما تمام توجهمان به مقایسه حرف ها و تجربیات خود با او هستیم.
۲- ذهن خوانی: خیلی از افراد وقتی طرف مقابل شروع به حرف زدن می کند دچار تله ذهن خوانی می شوند؛ یعنی دنبال این هستند که ببینند در ذهن او چه می گذرد و در عین حال خودشان حدس ها وقضاوت هایی دارند که ممکن است درست نباشد. مثلا خانمی به همسرش می گوید من خودم می دانم که تو منظورت این بوده…
۳- مرور ذهنی: گاهی وقتی طرف حرف می زند ذهن ما درگیر این است که چه چیزی در جواب او بگوییم. در واقع ما در حال مرور ذهنی آن چیزی هستیم که می خواهیم به او بگوییم و این باعث می شود که او را درک نکنیم.
۴- فیلترسازی: اگر دچار این اشتباه شویم فقط مواردی را متوجه می شویم که دوست داریم متوجه شویم و بقیه را رها می کنیم. مثلا می خواهیم طرف را محکوم کنیم به همین خاطر فقط به قسمت هایی از جملاتش توجه می کنیم که نشانه های محکومیت در آن باشد.
۵- یکسان انگاری: گاهی شنونده فورا حرف طرف را قطع می کند که تجربه خود را که مرتبط با تجربه طرف مقابل است بیان کند. این عامل باعث می شود گوینده فکر کند درک نشده است.

۶- نصیحت کردن: یکی از مهم ترین عواملی که باعث می شود گوینده احساس درک نشدن کند همین نصیحت کردن است. گاهی فورا حرف او را قطع می کنیم تا پندی به او دهیم. این موضوع باعث می شود که گوش دادن فعال اتفاق نیفتد.
۷- مخالفت جویی: در بعضی از موارد شخص از اول بنای مخالفت دارد و به همین خاطر هر چه گوینده بگوید او رد می کند.
۸- حق به جانب بودن: در بسیاری از موارد شنونده خود را حق به جانب می داند و اصلا توجهی به حرف های طرف مقابل نمی کند.
۹- از بحث خارج شدن: گاهی شنونده بحث را عوض می کند و نمی گذارد حرف طرف مقابل تمام شود و به این ترتیب مشکل را بیشتر می کند.
۱۰- تسلی بخشی: گاهی شنونده نقش یک انسان مهربان و حامی را پیدا می کند و به حرف طرف گوش نمی دهد و فقط سعی می کند مهربان باشد.
بنابراین این ۱۰ مورد باعث می شوند که طرف مقابل احساس کند درک نمی شود و در عین حال گوش دادن فعال صورت نگیرد. در ارتباط با همسر و یا نامزد گوش دادن فعال یکی از مهم ترین مهارت هاست. من در کتاب طرح واره ها: علم جذب دیگران اشاره کرده ام که ما بر اساس طرح واره ها یا همان الگوهای قدیمی خود با دیگران ارتباط برقرار می کنیم. بنابراین گویی نمی خواهیم از قید و بندهای گذشته بیرون بیاییم. ولی کسی که به دنبال یک رابطه ی بهتر است می تواند این مهارت را یاد بگیرد و نفوذ خود را بر دیگران چند برابر کند.
آن چه بسیار مهم است این است که ما در ارتباط خود نباید نقش یک فرد مهاجم و یا منفعل را داشته باشیم. بلکه باید نقش یک فرد فعال را داشته باشیم. یعنی به گونه ای عمل کنیم که انگار ما کارگردان ارتباط هستیم. به طرف گوش دهیم و با درک او و با بیان جملاتی که می تواند بر او تاثیر بگذارد مکالمه را پیش ببریم.
در نتیجه می فهمیم که گوش دادن فعال: راه نفوذ در دل افراد بدقلق و یا حتی افراد معمولی می باشد.