تفکر نقادانه 

در مقاله مهارت های مهم زندگی از اهمیت مهارت های زندگی و لزوم داشتن آن صحبت کردیم و همینطور بیان کردیم که بعضی از آنها را بلد هستیم و برخی دیگر را باید یاد بگیریم و تنها فکر میکنیم که میدانیم. حال پس از توضیح تفکر خلاق بعنوان یکی از ۱۰ مهارت مهم زندگی، مهارت تفکر نقادانه را بررسی میکنیم.

مهارت تفکر نقادانه

در مقاله قبلی در رابطه با تفکر و اهمیت آن صحبت کردیم و همینطور در رابطه با اهمیت تفکر خلاق که نوعی از تفکر است. در این مقاله می خواهیم تفکر نقادانه که نوع دیگری از تفکر و فکر کردن است بپردازیم.

متفکران بزرگ جهان هزاران سال پیش به موضوع تفکر پرداخته اند. اینکه تفکر ذاتاً چیست و چه خطاهایی در آن میتواند به وجود بیاید. منظور از وجود خطا در تفکر یعنی اینکه استدلال های انسان چه زمانی بر اساس تفکر واقعی و منطقی است و چه زمانی خلاف این است؟

مهارت تفکر نقادانه یعنی اینکه هر مورد و هر مسئله ای که به ما گفته می شود را ابتدا بررسی کنیم و سپس آن را یا بپذیریم یا رد کنیم. این مهارت به ما کمک می کند که ساده و زود باور نباشیم و هر چیزی را از هرکسی سریع نپذیریم.

البته این بدان معنا نیست که با هر اتفاقی مخالفت کرده و صحبت هیچ کسی را نپذیریم؛ بلکه باید ابتدا آن را بررسی کرده و صحیح یا غلط بودن آن را مطمئن شویم و سپس آنرا پذیرفته یا رد کنیم.

در واقع شرایط زندگی امروزه به گونه ای است که تفکر نقادانه از پیش نیازهای رشد، موفقیت و رقابت محسوب میشود.

با اینکه این مهارت هم باید در کودکی یاد داده میشد، اما به هر حال هر زمان که به اهمیت آن پی برده شود، سریعاً میتوان سراغ آن رفت و آن را قدرت بخشید.

حال برای آگاهی از اهمیت و فواید آن، برخی از کاربردهای تفکر نقادانه را بیان میکنیم:

با استفاده از تفکر نقادانه میتوان سوالات بهتری پرسید و جواب های بهتری ارائه کرد. میتوان عمیق کرد بررسی کرد، فکر کرد، نوشت و حرف زد. میتوان مسائل و مشکلات را به شکل سیستماتیک و ساختارمند تعریف و تنظیم کرد.

همچنین یکی از کاربردهای مهم تفکر نقادانه استفاده مفید و صحیح از رسانه های امروزی است. این رسانه های که گستره بزرگی از رسانه های دولتی و غیر دولتی و مجازی خارجی و داخلی را شامل میشوند، در اولویت اول سود خود را در نظر میگیرند. بنابراین با تفکر نقادانه میتوان تنها اطلاعات ارزشمند را از این رسانه ها استخراج کرد و بقیه اطلاعات را نادیده گرفت.

دیگر کاربرد مهم آن به چالش کشیدن و بررسی باورها و دانسته های ما از جهان است و  همچنین دوری از تعصب بی مورد و پیش داوری های سریع.

در نهایت میتوان از تفکر نقادانه استفاده کرد تا از نگاه فردی دیگر به مسائل نگاه کرد تا از این طریق در گفتگوهایمان با دیگران اثربخش تر و سازنده تر باشیم.