دومین طرحواره از سه طرحواره حوزه دیگرجهت‌مندی طرحواره ایثار است. دیگرجهت‌مندی به معنای تلاش برای کسب رضایت دیگران می باشد. این یعنی بیماران این حوزه همواره درگیر انجام کارهای دیگران و کمک به رفع نیازهای آنها هستند و نیازهای خود را فراموش کرده و یا نادیده می گیرند.

تعریف طرحواره ایثار

ایثار به معنای از خودگذشتگی و فدا کردن خود برای جلب رضایت دیگران است. طرحواره نیز همانطور که در مقاله طرحواره چیست اشاره شد، به معنای شکل گیری جهت دار شخصیت انسان از زمان کودکی می باشد. در نتیجه طرحواره ایثار را می توان به صورت گرفتار شدن فرد در تله ایثار و از خودگذشتگی مفرط معنا کرد.

نحوه شکل گیری طرحواره ایثار

برخی از والدین برای این که کودک از آنها حرف شِنَوی داشته باشد، در قبال نافرمانی های او احساس گناه را در کودک ایجاد می کنند. تا به این روش کودک را مطیع خود کنند. بنابراین او یاد می گیرد برای این که محبت اطرافیان را از دست ندهد باید از خواسته ها و تمایلات خود بگذرد.

برخی از والدین نیز خود همواره حلال مشکلات دیگران هستند. آنها نیازهای خود را به تعویق می اندازند و یا به طور کامل از یاد می برند. بنابراین کودک از پدر و مادر خود یا می گیرد که یک زندگی ایده آل در ایثار و کمک کردن به دیگران است. لذا در چنین خانواده ای طرحواره ایثار در کمین کودک است.

همچنین در برخی از خانواده ها مشکلات فراوان وجود دارد و والدین با مسائل و مشکلات فراوان دست و پنجه نرم می کنند. در چنین خانواده ای کودک سعی می کند سنگ صبور پدر و مادر باشد و همواره احساس گناه می کند که ای کاش می توانست کمک حال آنها باشد. این کودک در بزرگسالی نیز غم خوار دیگران می شود و برای رفع مشکلات آنها ازخودگذشتگی های فراوان انجام می دهد.

به علاوه برخی از والدین بی مسئولیت که فرزندان خود را رها کرده اند و به آنها بی اعتنایی می کنند نیز می توانند باعث شکل گیری طرحواره ایثار شوند. در چنین حالتی فرزند بزرگتر که مسئولیت بی مسئولیتی والدین خود را به عهده می گیرد، بیشتر در خطر است. در واقع فرزند بزرگتر در صورت نبود والدین و یا حضور منفی آنها، مسئولیت و و ظیفه مراقبت از آنها را به دوش می کشد و خود را به طور کلی از یاد می برد.

مقایسه با دیگر طرحواره ها

افراد مبتلا به طرحواره ایثار به هیچ وجه برای نیازهای خود از کسی درخواست کمک نمی کنند و کمک کسی را نیز نمی پذیرند. با توجه به این نکته می توان گفت این طرحواره تا حدودی شبیه به طرحواره محرومیت می باشد. به این صورت که فرد در طرحواره محرومیت هیجانی به این باور رسیده است که نیازهای او برای کسی اهمیت ندارد. فرد ایثارگر نیز به خود اجازه انتظار داشتن از دیگران برای کمک به رفع نیازهایش را نمی دهد.

تفاوتی که طرحواره ایثار با طرحواره محرومیت هیجانی دارد این است که مبتلایان به ایثار با میل قلبی و بی توقع ازخودگذشتگی می کنند. در حالی که محرومیت هیجانی توقع جبران دارد و کمک ها و دلسوزی هایش را اغلب برای دیده شدن خود و نیازهایش انجام می دهد.

در مقابل طرحواره استحقاق علاقه زیادی به ایثارگران دارد. از آن جایی که بیماران طرحواره استحقاق همواره برای انجام کارهای خود به دنبال فردی مطیع هستند، بیماران ایثار بهترین گزینه به نظر می آیند. چرا که مبتلایان به این طرحواره علاقه وافری به ایثار، ازخودگذشتگی و انجام کار بدون هیچ توقعی دارند.

رفتارهای فرد گرفتار به طرحواره ایثار

چنین افرادی علاقه بسیاری به تسکین درد و رنج دیگران دارند. آنها در صورت آگاهی از ناراحتی دیگران دلسوزانه برای کمک و تسکین رنج او تلاش می کنند. این در حالی است که تمام تلاش ها را بدون توقع و بی ریا انجام می دهند. این افراد معمولاً به عنوان فردی بسیار دلسوز و مهربان شناخته شده اند.

به طور مثال فردی که کارهای فراتر از وظایف خود را در محل کارش انجام می دهد به این دلیل است که کارهای همکارانش و یا رئیسش سبک تر شود. در حالی که اصلاً کمک کسی را در انجام کارهای خود نمی پذیرد. چرا که فقط به فکر ایثار و کمک به دیگران هست و این موضوع که خود تا چه حدی خسته می شود اهمیتی ندارد.

کمک به هم نوع تا حدودی پسندیده است. اما اگر بیش از حد مورد نیاز و به صورت افراطی باشد می توان آن را به طرحواره ایثار نسبت داد. این طرحواره فرد را از زندگی خود و رسیدگی به نیازهای خود باز می دارد. در شدیدترین حالات فرد حتی ممکن است سلامتی جسم خود را نیز از دست بدهد.

این افراد معمولاً به مشاور مراجعه نمی کنند. چرا که برای دلسوزی های خود و کمک هایی که انجام می دهند مورد تشویق قرار می گیرند. این تشویق ها نیز طرحواره آنها را ارضا می کند. در نتیجه احساس رضایت قلبی از شرایط خود دارند و هیچ گونه اذیتی متحمل نمی شوند تا به فکر مراجعه به مشاور باشند.