چراغ گاز(کنترل روانی در رابطه)

پدیده‌ی چراغ‌گاز که در روان‌شناسی شکلی بد از دغل‌کاری و کنترل روانی است، ارائه‌ی اطلاعاتی غلط به طرف مقابل است. در واقع طرف مقابل حقیقت را می‌داند اما این‌گونه به وی تلقین می‌شود که حقیقت به گونه‌ای دیگر است.

این عمل آنقدر ادامه پیدا خواهد کرد که قدرت درک و حافظه، سلامت روانی و در نهایت اعتماد به نفس طرف مقابل کاهش پیدا خواهد کرد و فرد القاء کننده خواهد توانست اشراف کاملی بر فرد مقابل داشته باشد.

چیزهای کمی در دنیا وجود دارد که نا امیدکننده‌تر از دغل‌کاری و کنترل روانی در یک رابطه باشند. زمانی است که به حافظه، سلامت عقل و درک واقعیت در ذهن خود شک می‌کنید، زمانی است که مدام در ذهن خود تکرار می‌کنید: « من دیگر نمی‌دانم چه کسی هستم؛ من توانایی انجام هیچ کاری را ندارم؛ سایر افراد تواناتر از من هستند و …».

اگر قربانی کنترل روانی در رابطه هستید، احتمالاً حتی از آن آگاه نیستید. زیرا ناخودآگاه فکر می‌کنید که مقصر هر مشکلی در رابطه خود شما هستید. کنترل روانی در رابطه دقیقاً اینگونه کار می‌کند. زمانی که یکی از افراد در رابطه تمام تلاش خود را انجام می‌دهد تا کنترل شخص مقابل را حفظ کند و او را وادار کند که همه چیز را زیر سوال ببرد و به خود شک کند، کنترل روانی یا به اصطلاح روان‌شناسی پدیده‌ی چراغ گاز شرح داده است.

برای کمک به کسب اطلاعات بیشتر در مورد کنترل روانی در رابطه و نحوه‌ی محافظت از خود در برابر آن، همه‌ی آنچه را که باید در مورد کنترل روانی، علائم هشدار دهنده، انواع کنترل روانی و تاکتیک‌های مقابله با آن‌ها و البته نحوه‌ی توقف کنترل روانی در رابطه بدانیم را به صورت زیر شرح داده‌ایم.

منشا اصطلاح «چراغ گاز» یا «کنترل روانی در رابطه»

منشاء اصطلاح «چراغ گاز» یا «کنترل روانی در رابطه» را می‌توان به یک نمایشنامه‌ی بریتانیایی مرتبط کرد که در آن یک شوهر بدسرپرست، محیط و وقایع را به گونه‌ای دستکاری می‌کند تا همسرش واقعیت خود را زیر سوال ببرد. این نمایشنامه در سال ۱۹۴۴ با بازی اینگرید برگمن و چارلز بویر به فیلمی پرطرفدار به اسم «چراغ گاز» تبدیل شد. این فیلم واقعاً محبوب بود، بنابراین مدت کوتاهی بعد، این اصطلاح توسط جامعه روانپزشکی بالینی پذیرفته شد.

«چراغ گاز» یا «کنترل روانی در رابطه» چیست؟

«چراغ گاز» یا «کنترل روانی» در یک رابطه نوعی دستکاری و ایجاد اختلال در فرد مقابل است که در آن فرد مورد قربانی به حافظه، سلامت روان، مشاهدات و درک واقعیت خود شک می‌کند. این رفتار در واقع نوعی آزار روانی است. این شکل از اختلال می‌تواند منجر به اضطراب، افسردگی و سایر مشکلات سلامت روان فرد‌ شود.

در طول زمان اجرای «چراغ گاز» یا «کنترل روانی در رابطه»، اعتماد به نفس قربانی به تدریج و به طور کامل از بین می‌رود. پس از آن، قربانی نوعی معتاد روانی می‌شود و علاوه بر اینکه توانایی و قدرت تصمیم‌گیری ندارد، کاملاً مطیع و فرمانبردار خواهد شد.

تکنیک «چراغ گاز» یا «کنترل روانی در رابطه» توسط افراد خودشیفته، به خود مغرور و همچنین مدیران به شدت استفاده می‌شود. اختلال شخصیت خودشیفته یکی از شایع ترین اختلالات در بین افرادی است که از تکنیک «چراغ گاز» یا «کنترل روانی در رابطه» استفاده می‌کنند.

خودشیفتگی نوعی عشق به خود است. در استفاده از تکنیک «چراغ گاز» یا «کنترل روانی در رابطه» افراد نیازهای خود را بر شریک زندگی خود اولویت قرار می‌دهند و از تاکتیک‌های مختلف سوء استفاده از خودشیفتگی برای کنترل طرف مقابل استفاده می‌کنند. آن‌ها در واقع یک جنگ روانی ایجاد می‌کنند.

اگر در یک رابطه کنترل روانی وجود داشته باشد، منجر به یک رابطه‌ی وابسته و ناسالم می‌شود. این نوع رابطه، از نوع روابط سمی و توهین آمیز است.زیرا قربانی شروع به باور می کند که مشکلی در او وجود دارد. در آغاز چنین رابطه‌ای، قربانی از آنچه اتفاق می افتد آگاه نیست.

همه چیز به آرامی اتفاق می‌افتد و قربانی نمی‌تواند متوجه تغییرات در زندگی خود شود. پس از مدتی، قربانی شروع به تجدید نظر در تصمیمات، احساسات و ادراک خود می‌کند.

قربانی می‌ترسد شریک خشونت آمیز خود را در چنین شرایطی از دست بدهد، بنابراین عادت می‌کند هر کاری که آزارگرش از او می‌خواهد انجام دهد. او با چیزهایی موافقت می‌کند که قبلاً با آن‌ها موافقت نمی‌کرد.

۱۰ علامت هشدار دهنده‌ی «چراغ گاز» یا «کنترل روانی در رابطه»

۱.شما دائماً اعمال و رفتار خود را مرور می‌کنید.

در این حالت فرد به صورت مداوم سوالاتی از قبیل «آیا من به آن‌ها توهین کردم؟»، «آیا من خیلی نیازمند بودم یا ناسپاس؟»، «چرا این کار را کردم؟» را از خود می‌پرسد. برای هر دو طرف عادی است که هر از گاهی اشتباه کنند، اما اگر دائماً اعمال و رفتار خود را مرور می‌کنید و احساس می‌کنید که همه‌ی کارها را اشتباه انجام می‌دهید، این یک پرچم و نشانه‌ی قرمز است که علامت  «چراغ گاز» یا «کنترل روانی در رابطه» را نشان می‌دهد.

۲.مدام عذرخواهی می‌کنید.

چه کسی از رابطه‌ای که باید بعد از هر جمله عذرخواهی کند لذت می‌برد؟ آیا چنین رابطه‌ای عادی تلقی می‌شود؟ هنگامی که در یک رابطه «چراغ گاز» یا «کنترل روانی در رابطه» وجود دارد، قربانی پس از مدتی شروع به عذرخواهی برای همه چیز می‌کند تا شریک زندگی خود را آرام کند. در اینجا ما در مورد یک الگوی توهین آمیز صحبت می‌کنیم که می‌تواند به طور جدی به عزت نفس قربانی آسیب برساند.

۳.شما مدام با خود تکرار می کنید «آیا با رفتار من آنها تغییر خواهند کرد؟» یا «آیا آن‌ها به من فرصت دیگری می دهند؟»

چند بار به خودت این سوالات را گفتی؟ پنج بار، ده بار، چند بار؟ اگر مدام با خود تکرار می‌کنید که آیا شریک زندگی‌تان با رفتاری که انجام می‌دهید تغییر خواهد کرد، پس می‌دانید که مشکلی با او و به طور کلی در رابطه‌ی شما وجود دارد. متقاعد کردن خود به اینکه همه چیز بهتر خواهد شد (زمانی که می دانید خوب نمی‌شوند) منجر به گرفتار شدن در «چراغ گاز» یا «کنترل روانی در رابطه» می‌شود.

۴.شما اغلب گیج می‌شوید.

شما نمی‌دانید دقیقاً چه احساسی دارید. همچنین نمی‌دانید چه چیزی در رابطه‌ی شما تغییر کرده است، اما مطمئناً می‌دانید که چیزی در این میان وجود دارد. شما اغلب در مورد اعمال خود و نحوه‌ی برخورد همسرتان با شما گیج می‌شوید، اما همسرتان مدام شما را متقاعد می‌کند که مشکل فقط شما هستید.

۵.آن‌ها باعث می‌شوند احساس کنید هر کاری که انجام می‌دهید اشتباه است

شما به ندرت از طرف شریک زندگی خود تمجید می‌شوید، حتی زمانی که برای انجام کارهایی برای او تلاش می‌کنید. او دائماً تلاش می‌کند تا اعمال شما را کاهش دهد و باعث ‌شود احساس کنید هر کاری که انجام می‌دهید اشتباه است. به همین دلیل، شما به سختی تلاش می‌کنید تا انتظارات غیر واقعی او را برآورده کنید تا احساس کنید که شایسته‌ی بودن با او هستید.

۶.احساس می‌کنید به اندازه کافی خوب نیستید

احساس گناه دائماً وجود دارد. به عبارت دقیق‌تر، شریک زندگی شما در هر کاری که انجام می‌دهید، به شما این احساس را می‌دهد که به اندازه‌ی کافی خوب نیستید. شما نمی‌توانید فکر کنید که چه کار اشتباهی انجام می‌دهید و چگونه رفتار خود را بهبود می‌بخشید. شما فقط روی اعمال خود متمرکز هستید و هرگز به این فکر نمی‌کنید که اعمال شریک خود را زیر سوال ببرید.

۷.شریک زندگی شما مدام بهانه می آورد

شریک زندگی شما برای همه چیز بهانه‌ای دارد، درست است؟ ممکن است او روز بدی داشته باشد، یا خسته باشد، اما دلیلی بر بهانه آوردن به صورت نامحدود نباید داشته باشد. شما نمی‌توانید آخرین باری را که همسرتان برای شما کار خوبی انجام داده است را به یاد بیاورید. وقتی برای چیزی به کمک نیاز دارید، او شما را نادیده می‌گیرد و هیچ بهانه‌ای برای توجیه رفتار خودخواهانه‌ی خود ندارد.

۸.نمیفهمی چرا ناراضی هستی

قطعا متوجه می‌شوید که دیگر خوشحال نیستید، اما دلیل واقعی آن را نمی‌دانید. احساس می‌کنید چیزی را در یک رابطه از دست داده‌اید، اما نمی‌توانید دقیقاً بفهمید که چیست. این به این دلیل است که قربانیان «چراغ گاز» یا «کنترل روانی در رابطه»، شریک زندگی خود را دشمن و منبع ناراحتی خود نمی‌دانند.

۹.همسرتان مدام شما را ساکت می‌کند

وقتی می‌خواهید چیزی به شریک زندگی خود بگویید، او مدام حرف شما را قطع می‌کند، زیرا فکر می‌کند آنچه که خود او باید بگوید بسیار مهم‌تر از صحبت شما است. این تاکتیک دستکاری و ایجاد اختلال در صحبت طرف مقابل، برای حفظ کنترل در یک رابطه است. هر چه قربانی، اعتماد کمتری داشته باشد، بیشتر به آزارگر خود وابسته است.

۱۰.شما در تصمیم گیری مشکل دارید، حتی در تصمیمات ساده

از دست دادن اعتماد به نفس یعنی از دست دادن خود. وقتی با خودتان در ارتباط نیستید، در تصمیم‌گیری، چه در تصمیمات ساده و چه بزرگ، با مشکل مواجه می‌شوید. در «چراغ گاز» یا «کنترل روانی در رابطه»، شما برای تصمیم‌گیری فقط به همسر خود متکی هستید و به همین دلیل است که دیگر قادر به تصمیم‌گیری برای خودتان نیستید.