گوردن آلپورت (Gordon Willard Allport) یکی از روانشناسان پیشگام در حوزه روانشناسی شخصیت بود. او دو طرز فکر مسلط روانشناسی در آن زمان یعنی روانکاوی و رفتارگرایی را رد کرد و رویکرد شخصی خود را ایجاد کرد. رویکرد او بر اهمیت تفاوت های فردی و متغیرهای موقعیتی، تاکید داشت.

امروزه گوردن آلپورت به دلیل نظریه صفات شخصیت، مشهور شده است. همچنین در بررسی ای که برای تعیین اثرگذارترین روانشناسان قرن بیستم انجام شد، او به عنوان یازدهمین روانشناس تاثیرگذار، شناخته شد.

تولد و شرایط خانوادگی

آلپورت در ۱۱ نوامبر ۱۸۹۷ در شهر مونته زومای ایندیانا به دنیا آمد. گوردن کوچکترین پسر از بین ۴ برادر بود و به عنوان فردی خجالتی شناخته می شد و با برادران بزرگتر خود و کودکان دیگر بازی نمی کرد. همین باعث احساس حقارت او شد؛ درنتیجه تلاش کرد که این احساس را از طریق سخت کوشی و مطالعه، جبران کند. به همین دلیل سعی می کرد با برادرش فلوید همانندسازی کند. اما او تاثیر سال های کودکی را در بزرگسالان بهنجار، نادیده می گرفت. بنابراین از سال های کودکی خود نیز چیز زیادی فاش نکرد. مادرش معلم مدرسه و پدرش پزشک بود. در طول سال های کودکی، پدر آلپورت در محیط خانه اش بیماران را درمان می کرد. آلپورت در طول سال های نوجوانیش، مغازه چاپ شخصی اش را راه انداخت و در طول دبیرستان، ویراستار روزنامه مدرسه شد.

تحصیلات دانشگاهی

آلپورت در دوران دبیرستان در سال ۱۹۱۵ به عنوان نفر دوم در بین صد نفر از هم کلاسی هایش، فارغ التحصیل شد. اما در آن زمان علاقه ای به تحصیل نداشت و به صورت ناگهانی و به قول خودش یک شبه، هدفش را مشخص کرد و وارد دانشگاه هاروارد شد. یعنی برای جایی که برادر بزرگترش فلوید هنری آلپورت، دانشجوی دکترای روانشناسی بود. او در طی دوران دانشجوییش به فعالیت های انسان دوستانه می پرداخت و چنین فعالیت هایی به او احساس شایستگی می داد.

بعد از اخذ مدرک لیسانس در رشته فلسفه و اقتصاد از دانشگاه هاروارد در سال ۱۹۱۹، آلپورت برای تدریس فلسفه و اقتصاد به استانبول ترکیه سفر کرد. بعد از یک سال تدریس برای ادامه تحصیلاتش به دانشگاه هاروارد برگشت و مدرک دکترای روانشناسی را در سال ۱۹۲۲ تحت هدایت هوگو مانستربرگ (Hugo Munsterberg) اخذ کرد. پایان نامه آلپورت تحت عنوان “بررسی آزمایشی صفات شخصیت” بود و پایه ای را برای مطرح کردن نظریه معروف او یعنی نظریه صفات، فراهم کرد.

ملاقات با زیگموند فروید

گوردن آلپورت در مقاله ای با عنوان “الگو و رشد شخصیت” تجربه اش از ملاقات با زیگموند فروید را روایت کرد. در سال ۱۹۹۲ آلپورت برای ملاقات با زیگموند فروید -که در آن زمان، روان کاو معروفی بود- به وین اتریش سفر کرد. بعد از اینکه به مطب فروید وارد شد با عصبانیت نشست و داستان پسر جوانی که در طول سفرش به وین دیده بود را تعریف کرد.

داستان آلپورت و واکنش فروید

آلپورت چنین تعریف کرد که آن پسر از کثیف شدن می ترسید و از نشستن سرجای مردی که کثیف به نظر می رسید امتناع می کرد. فرض آلپورت این بود که آن پسر چنین رفتاری را از مادرش کسب کرده. چرا که به نظر می رسید مادر، خیلی سلطه گر باشد. فروید یک لحظه مکث کرد و گفت: “و آن پسر تو بودی؟” آلپورت از این اظهارنظر فروید، یکه خورد و آن را انکار کرد.

تاثیر آلپورت بر رویکرد روانشناسی

بعد از اتفاقی که در ملاقات با فروید افتاد آلپورت بر این باور بود که فروید سعی داشته که یک مشاهده ساده را به حافظه ناخودآگاهش از دوران کودکی، ربط دهد. همین باعث شد که آلپورت به این نتیجه برسد که روانکاوان، ذهن را بیش از حد عمیق بررسی می کنند. از طرف دیگر معتقد بود که رفتارگراها رفتار را به اندازه ای که نیاز است عمیق بررسی نمی کنند. بنابراین او تصمیم گرفت که هردو رویکرد روانکاوی و رفتاری را کنار بگذارد و دیدگاه منحصر به فرد خودش از شخصیت را ارائه دهد. این درحالی بود که رفتارگرایی جریان غالب روانشناسی در ایالات متحده بود و روانکاوی هم همچنان به عنوان یک رویکرد موثر، به قوت خود باقی مانده بود. رویکرد گوردن آلپورت به روانشناسی انسان، ترکیبی از اثر تجربی رفتارگراها و تاثیرات ناخودآگاه مطرح شده  در روانکاوی بر رفتار انسان بود.

شغل آلپورت و پایان زندگی

گوردن آلپورت در سال ۱۹۲۴ کار کردن در هاروارد را شروع کرد اما بعدا برای قبول جایگاهی در شهر دارتموث، این کار را رها کرد. در سال ۱۹۳۰ دوباره به هاروارد برگشت-جایی که او برای ادامه شغل حرفه ایش در آن جا ماند- در سال اول، او برای اولین بار درس روانشناسی شخصیت را در ایالات متحده تدریس کرد.

وی نزدیک به ۴۰ سال را در هاروارد گذراند و درباره شخصیت و روانشناسی اجتماعی به پژوهش پرداخت. شغل او به عنوان مدرس، تاثیر عمیقی بر تعدادی از دانشجویانش مثل استانلی میلگرام، جروم اس برونر، لئو پستمن، توماس پتیگرو و آنتونی گرین والد گذاشت. همچنین تاثیرگذاری آلپورت به گونه ای بود که جوایز بسیاری را در حوزه روانشناسی دریافت کرد. سرانجام آلپورت در ۹ اکتبر ۱۹۶۷ در سن ۷۰ سالگی درگذشت.

برخی آثار گوردن آلپورت

• Allport GW. Personality: a Psychological Interpretation. New York: Holt, Rinehart & Winston, 1937.
• Allport GW. The individual and His Religion. New York: McMillan, 1950.
• Allport GW. The Nature of Prejudice. Cambridge, MA: Addison-Wesley, ۱۹۵۴.
• Allport GW. Becoming: Basic Considerations for a Psychology of Personality. New Havan: Yale University Press, 1955.
• Allport GW. Pattern and Growth in Personality. New York: Holt, Rinehart & Winston, 1961.