اختلال سایکوتیک گذرا

اختلال سایکوتیک گذرا یک نشانگان حاد و موقتی است. این اختلال از یک روز تا یک ماه طول می‌کشد و علایم آن ممکن شبیه علائم اسکیزوفرنی باشد. این اختلال می تواند در پاسخ به یک عامل مولد استرس شدید روانی و یا گروهی از عوامل استرس زا رخ دهد. این اختلال در گذشته به نام‌های سایکوز واکنشی، هیستریک، فشاری و روانزاد خوانده می‌شد.

•  یاسپرس معتقد بود که محتوای سایکوز گذرا اغلب بازتابی از حادثه استرس‌زا است و سایکوز اغلب نوعی فرار از موقعیت آسیب رسان است.
•  اختلال سایکوتیک گذرا در بیماران جوان شایع‌تر از بیماران مسن است و این اختلال در زنان بیشتر از مردان و در کشورهای در حال توسعه شایع‌تر است. ممکن است در طبقات اجتماعی – اقتصادی پایین و در بیمارانی که در فجایع حضور داشته اند شایع تر باشد. این اختلال اغلب در بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مشاهده می‌شود.
• در سبب شناسی روان پویشی بر بی کفایت بودن مکانیسم های coping و احتمال وجود نفع ثانویه تاکید شده است. برخی علائم سایکوتیک را دفاع در برابر های خیال ممنوع، تشفی یک آرزوی نا برآورده، یا فرار از یک موقعیت روانی – اجتماعی می دانند.
•  اختلال سایکوتیک گذرا پیش آگهی خوبی دارد و ۵۰ تا ۸۰ درصد آنها بعدها هیچگونه مشکل دیگری پیدا نمی‌کنند. خصایص

مربوط به پیش آگهی خوب در اختلال سایکوتیک گذرا عبارتند از :

– وجود سازگاری خوب در دوره پیش مرضی
– وجود اغتشاش شعور و perplexity در حین سایکوز
– کم بودن صفات اسکیزویید در دوره پیش مرضی
– مختصری کندی حالت عاطفی
– شروع ناگهانی علایم
– کوتاه مدت بودن علایم
– وجود علایم عاطفی
– نداشتن بستگان اسکیزوفرن

• ممکن است لازم باشد بیمار به مدت کوتاهی بستری شود تا میزان خطر برای خود فرد و دیگران ارزیابی گردد. از آنتی سایکوتیک ها و بنزودیازپین در درمان کمک گرفته می‌شود. افزایش مهارت‌های حل مساله و تقویت ساختار ایگو از طریق روان درمانی برای کسب نتیجه مفید است.
اختلال سایکوتیک که جای دیگر ذکر نشده است. این تشخیص برای بیمارانی به کار می رود که علایم سایکوتیکی مانند توهم و هذیان و نابسامانی در گفتار و رفتار دارند اما معیارهای تشخیصی سایر اختلالات سایکوتیک مشخصا تعریف شده را ندارند. یک نمونه مطرح آن عبارت است از :

سایکوز پس از زایمان

• سایکوز پس از زایمان در زنان دیده می‌شود که به تازگی کودکی را به دنیا آورده اند و مشخصه های این اختلال عبارت است از :
افسردگی، هذیان و پیدایش فکر صدمه زدن به خود یا نوزاد. به دقت باید مراقب به این فکر خودکشی یا نوزاد کشی بود چون برخی مادران بر اساس افکار عمل می کنند.
• اکثر این مادران اول زا هستند که نسبت به تجربه مادر شدن احساساتی متعارض داشته اند برخی نمی خواستند حامله شوند و برخی دیگر احساس می کرده اند که مادر شدن باعث اسارت در ازدواج ناخوشایندشان می گردد.
• میزان بروز آن یک در هر ۱۰۰۰ زایمان است.
• محتوای علائم سایکوتیک حول محور مادر شدن و حاملگی دور می‌زند. علایم سایکوز اغلب در عرض چند روز پس از زایمان شروع می‌شود ولی زمان شروع این اختلال به طور متوسط ۲ تا ۳ هفته پس از زایمان است و تقریباً همه موارد حداکثر در عرض ۸ هفته پس از زایمان روی می‌دهد. بیمار ممکن است احساس کند دلش نمی‌خواهد از بچه هاش مراقبت کند، بچه اش را دوست ندارد و گاهی دلش می خواهد به خودش یا بچه یا هردو صدمه برساند.
• اندوه پس از زایمان با اختلال سایکوز پس از زایمان متفاوت است. اندوه پس از زایمان، وضعیتی طبیعی است که خود به خود محدود می شود، چند روز بیشتر طول نمی‌کشد و مشخصه های آن گریان بودن، خستگی، اضطراب و برافروختگی است. این علایم اندکی پس از زایمان شروع می‌شود و در عرض یک هفته از شدتشان کاسته می‌شود.
• سایکوز پس از زایمان یکی از فوریت‌های روانپزشکی است. داروهای ضد افسردگی و لیتیوم در ترکیب با یک داروی ضد سایکوز درمان انتخابی این اختلال است، به مادر شیرده نباید هیچ دارویی تجویز شود. معمولاً برای مادر مفید است که اگر دوست دارد، با بچه اش تماس داشته باشد. منتها این ملاقات‌ها باید تحت نظارت کامل انجام شود، به خصوص اگر مادر درباره صدمه زدن به نوزاد اشتغال ذهنی دارد با در روان درمانی به بیمار کمک می‌شود که نقش مادرانه خود را بپذیرد و از آن خشونت باشد. افزایش حمایت شوهر و سایر افراد محیط ممکن است به کاهش فشار روانی در بیمار کمک کند.