استعداد چیست؟ چرا برخی از افراد بااستعداد و برخی دیگر بی‌استعداد شناخته می‌شوند؟ تفاوت و شباهت هوش و استعداد چیست؟ هوش و استعداد از جمله عباراتی هستند که بسیار در زندگی خود به آن‌ها برخورده‌ایم. برخی تصور می‌کنند دانش‌آموزی که در امور درسی موفقیتی کسب نمی‌کند بی‌استعداد و کم‌هوش است و یا دانش‌آموزی که در دوران آموزش می‌درخشد، لبریز از استعداد است. اما زمان آن فرا رسیده است که تمام این تصورات غلط را کنار گذارید. با شیک اندیش همراه شوید تا همه چیز را درباره استعداد و هوش و شباهت‌ها و تفاوت‌های میان این دو بدانید.

استعداد به چه معناست

استعداد (Talent) به معنای توانایی‌های خدادادی است که از زمان تولد در انسان وجود دارند. با داشتن استعداد در زمینه‌ای خاص، می‌توان مطالب مربوطه را بسیار سریع‌تر و بهتر فراگرفت. واضح است که اشخاص گوناگون، استعدادهای مختلفی دارند. به همین علت سنجش توانایی و استعدادهای دو شخص مختلف در موقعیتی یکسان کار نادرستی است. استعداد در واقع قابلیت و توانایی‌ای خاص برای یادگیری و کسب مهارت در موضوعاتی خاص است. هر شخص با شناسایی استعدادها و توانایی‌های بالقوه خویش، می‌تواند با ورود به عرصه‌ی درست و فعالیت در جایگاهی مناسب به موفقیت دست پیدا کند. از جمله ابزارهای مختلف برای سنجش استعداد در عرصه‌های گوناگون، استفاده از آزمون استعداد است.

هوش به چه معناست

تعریفات بسیار مختلفی درباره هوش وجود دارد. به طور کلی می‌توان گفت هوش (Intelligence) به معنای توانایی و ظرفیت یادگیری موضوعات مختلف، استفاده صحیح از توانایی‌ها، تفکر و درک موضوعات مختلف است.  هوش خود نیز شامل دسته‌های گوناگونی مانند هوش اجتماعی و هوش هیجانی می‌شود. افراد مختلف می‌توانند از آغاز تولد و با تاثیر از شرایط محیط زندگی، هر یک از انواع هوش را کسب کنند. اما آیا می‌توان هوش خود را در زمینه‌ای خاص ارتقا داد؟ در ادامه به بررسی این موضوع و شباهت تنگاتنگ هوش و استعداد خواهیم پرداخت.

آیا می‌توانیم باهوش‌تر شویم؟

همه ما این جمله را شنیده‌ایم: “چیزی که تو را نکشد، قوی‌ترت خواهد کرد!” این جمله به تنهایی می‌تواند پاسخگوی این سوال باشد. بله! هر شخصی می‌تواند با تلاش و کوشش و استفاده از منابع صحیح، هوش خود را در زمینه‌های گوناگون ارتقا دهد و به اصطلاح باهوش‌تر شود! بسیاری از افراد معتقدند هرگز نمی‌توان میزان هوش شخصی را تغییر داد. هوش هدیه‌ای که است که به هنگام تولد به شخص داده می‌شود و به همین علت نمی‌توان تغییری دائمی در آن ایجاد کرد. اما بهتر است بدانید به طور قطع می‌توان با تمرینات مناسب هوش را نیز ارتقا داد! برای اینکه بدانید چگونه هوش و استعداد خود را در زمینه‌های گوناگون ارتقا دهید، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

• کارها را به روش پیچیده‌تر انجام دهید
• خود را به چالش بکشید
• از نقطه امن خود خارج شوید
• خلاقانه فکر کنید
• مطالعات خود را افزایش دهید
• با دیگران در ارتباط باشید
• هرگز ناامید نشوید!

هوش و استعداد چه ارتباطی با یکدیگر دارند

با وجود اینکه استعداد و هوش دو مفهوم مجزا و مستقل از یکدیگرند، اما در بسیاری از جهات با یکدیگر ارتباط دارند. هوش را می‌توان یک توانایی کلی تلقی کرد که می‌تواند زمینه پرورش و تقویت بسیاری از استعدادها باشد. یعنی می‌توان هوش را توانایی مشترکی میان همه انسان‌ها دانست که تنها تفاوت میان افراد در میزان آن است. در حالی که استعداد تنها به زمینه‌هایی خاص تعلق دارد و تفاوت آن در نوع آن میان افراد است.

معمولا در جایگاه‌های آموزشی، اشخاص باهوش اشخاصی نامیده می‌شوند که از بهره هوشی بالایی برخوردارند؛ درحالی که افراد بااستعداد را افرادی گویند که در انجام کارها و فعالیت‌هایی خاص مانند کارهای هنری یا ورزشی خاص تبهر دارند. با چنین دیدگاهی می‌توان برداشت کرد که داشتن استعداد در زمینه‌ای خاص الزاما نیازمند داشتن بهره هوشی بالا نیست؛ اما در هرصورت هم استعداد و هم هوش دارای قابلیت ارتقا هستند.

آیا داشتن هوش و استعداد برای موفقیت کافی است؟

شاید بعضی بپندارند که داشتن هوش بالا و استعداد می‌تواند به تنهایی منجر به موفقیت شود. شاید به همین دلیل است که معمولا به افرادی که سرشار از استعداد و هوش هستند توجه ویژه‌ای می‌شود. در واقع زمانی که شروع به باور این مسئله کنید که استعداد بیشترین سهم از موفقیت را به خود اختصاص داده است، در مقابل خود دیوار و مانعی بزرگ بر پا کرده‌اید. این تصور غلط می‌تواند مانع رسیدن بسیاری از افراد به موفقیت شود.

گروهی را تصور کنید که همگی در یک زمینه واحد استعداد دارند. اگر این گروه را در شرایط یکسان قرار دهیم، کدام یک به موفقیت خواهد رسید؟ واضح است فردی که بیش از دیگران تلاش داشته و برای رسیدن به موفقیت از استعداد خود استفاده صحیح کرده است. این مثال ساده به ما ثابت می‌کند که زمانی که دو شخص از هوش و استعداد به طور مساوی برخوردار باشند، تنها تلاش است که می‌تواند بین آینده‌ی این دو شخص تفاوت ایجاد کند.

هوش فردی و استعداد بدون تلاش کافی نیست

مثلی قدیمی وجود دارد که می‌گوید:”اگر دست‌هایتان را در جیب‌هایتان نگه دارید، نمی‌توانید از نردبان موفقیت بالا بروید.” استعداد بدون ممارست و عمل به شما هیچ کمکی نمی‌کند! کالوین کولیج، سی‌امین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا، گفته است:« هیچ چیزی در این دنیا نمی‌تواند جای ممارست را بگیرد. استعداد هم نمی‌تواند جای آن را بگیرد؛ زیرا هیچ چیزی در دنیا بیشتر از افراد بااستعداد که ناموفق هستند وجود ندارد. هوش هم نمی‌تواند جای آن را بگیرد؛ زیرا بهره هوشی بدون داشتن ثمره بسیار رایج است. تحصیل هم نمی‌تواند جای آن را بگیرد؛ زیرا دنیا پر از انسان‌های تحصیل‌کرده‌ای است که هیچ کار مفیدی انجام نمی‌دهند! تلاش و جدیت در کار به تنهایی قدرت مطلق هستند؛ هیچ‌گاه از تلاش ناامید نشوید. زیرا تلاش تنها راه رسیدنِ انسان به موفقیت است.»

کلام آخر

همانطور که خواندید، هوش و استعداد دو مفهوم مجزا اما کاملا مرتبط هستند. هر دوی این مفاهیم کاملا خدادادی و ذاتی هستند؛ اما این به آن معنی نیست که نمی‌توان آن‌ها را ارتقا داد. بلکه می‌توان همواره با استفاده از ابزارهای مناسب و تلاش و ممارست کافی، قدمی پیشتر در جاده‌ی موفقیت برداشت. اما هرگز این نکته را فراموش نکنید که هوش، استعداد و یا حتی تحصیلات هیچ‌گاه نمی‌توانند به تنهایی شما را به اهدافتان برسانند. بلکه بیشترین چیزی که شما را در این مسیر یاری خواهد کرد، تلاش، پشتکار و ممارست است. پیشنهاد می‌شود برای کشف استعداد‌های خود مقالات مربوط با استعداد یابی را مورد مطالعه قرار دهید.