اگر تاکنون جستجو کرده باشید،‌ روش‌های بسیاری برای برنامه ریزی یافته‌اید. استفاده از برنامه ریزی می‌تواند به زندگی شما نظم دهد و به شما برای رسیدن به اهداف گوناگون کمک کند. از جمله روش‌هایی که توسط بسیاری از افراد به خصوص دانش‌آموزان و مخاطبان کنکور مورد استفاده قرار می‌گیرد،‌ جدول برنامه ریزی اسکینر است. این روش بر اساس نظریه‌های یکی از بزرگ‌ترین روانشناسان آمریکایی ابداع شده است. با خانه آموزش همراه شوید تا بیشتر درباره اساس  این جدول برنامه ریزی بدانید.

بی اف اسکینر کیست

بوروس فردریک اسکینر (Burrhus Frederic skinner) روانشناس، نویسنده و مخترع آمریکایی بود. او از سال ۱۹۵۸ تا سال ۱۹۷۴ به تدریس روانشناسی در دانشگاه هاروارد مشغول بود و یکی از بزرگ‌ترین رفتارگرایان معاصر است. بی اف اسکینر عقیده داشت که علم روانشناسی باید مانند علوم فیزیک و شیمی، به علمی استوار تبدیل شود. از جمله عقاید پررنگ و محبوب اسکینر این است که رفتار و شخصیت انسان بر اساس یادگیری به وجود آمده و تغییر می‌کند.

به زبانی ساده‌تر، به عقیده اسکینر شخصیت انسان شامل مجموعه‌ای از رفتارها و عکس‌العمل‌های آموخته شده است و انسان می‌تواند با یادگیری رفتار خود را تغییر دهد. به همین دلیل، از نظر بی اف اسکینر،‌ می‌توان رفتار انسان‌ها را با شناخت و کشف قوانین یادگیری دریافت. در واقع با شناخت قوانین یادگیری، می‌توان رفتار انسان را فهمید و توصیف کرد و حتی تغییر داده و کنترل کرد. در ادامه به بررسی عملکرد جدول برنامه ریزی اسکینر می‌پردازیم.

نظریه شرطی شدن فعال

از جمله نظریات بسیار معروف و محبوب بی اف اسکینر، نظریه شرطی شدن فعال یا شرطی سازی عامل است. اسکینر اعتقاد داشت که هر کاری از هر موجودی سر بزند، پیامدهایی به دنبال خواهد داشت و در واقع این پیامدها هستند که به رفتارها و عکس‌العمل‌های انسان شکل می‌دهند. اسکینر برای اثبات این فرضیه آزمایشی را ترتیب داد که به جعبه اسکینر معروف است. او در این آزمایش موش گرسنه‌ای را درون جعبه‌ای قرار داد. در این جعبه میله‌ای قرار داشت که با فشرده شدن آن توسط موش، گلوله‌های غذا توسط لوله‌ای به داخل جعبه منتقل می‌شد. موش با به این طرف و آن طرف رفتن داخل جعبه موجب فشرده شدن میله و در نتیجه انتقال غذا به داخل جعبه می‌شد. با گذشت زمان، سرعت فشرده شدن میله توسط موش بیشتر و بیشتر می‌شد. در واقع انتقال غذا، عمل فشرده شدن میله توسط موش را تقویت می‌کرد.

طبق این آزمایش، اسکینر به این نتیجه رسید که تمام رفتارهای انسان را می‌توان به وسیله پیامدهای آن کنترل کرده و حتی تغییر داد. در واقع به عقیده اسکینر، در اجتماع رفتارهای مختلف از انسان‌ها سر می‌زند و در صورت تقویت محیط و پیامدهای مناسب، آن رفتارها پا برجا می‌مانند. این نظریه را می‌توان در اتفاقات روزمره و زندگی شخصی نیز مشاهده کرد. زمانی که کاری را به بهترین شکل ممکن انجام نمی‌دهید، ممکن است از طرف کارفرمای خود یا دیگر افراد بازخواست شوید. این پیامد احتمال تکرار خطا را در شما کاهش می‌دهد. مثالی دیگر می‌تواند قوانین مربوط به تقلب در امتحانات باشد؛ دانش‌آموزان با دیدن پیامد‌های تقلب در امتحان، کمتر از پیش به این کار روی می‌آورند.

خود کنترلی (Self-Control) به چه معناست

با توجه به نظریه شرطی سازی عامل اسکینر، رفتارهای انسان می‌تواند توسط متغیرهای بیرونی کنترل شود. اما این بدین معنی نیست که انسان خود نمی‌تواند رفتارش را کنترل کند. در واقع اسکینر اظهار می‌کند که انسان می‌تواند با شناخت و کنترل متغیرهای بیرونی، ‌رفتار خود را کنترل کند. در واقع انسان می‌تواند با نظارت و کنترل بر متغیرهای بیرونی، رفتار خود را برای رسیدن به اهداف خود تغییر دهد. برای مثال اگر می‌دانید که خوابیدن در ساعات خاصی از روز می‌تواند شما را کسل کند، از خوابیدن در آن ساعات اجتناب خواهید کرد. در این شرایط شما به مشاهده رفتار خود و متغیرهایی که بر آن تاثیرگذار هستند پرداخته‌اید و با تغییر متغیرها (همان ساعات خواب) رفتار خود را نیز تغییر داده‌اید. این روش برای درمان بسیاری از اختلالات روانی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از دیگر کاربردهای این روش،‌ جدول برنامه ریزی اسکینر است.

جدول برنامه ریزی چگونه به موفقیت شما کمک می‌کند

همانطور که گفتیم،‌ بر اساس نظریه اسکینر، از جمله روش‌هایی که می‌توان برای تغییر رفتارها و عادات مختلف در خود از آن استفاده کرد، روش خود کنترلی است. جدول برنامه ریزی اسکینر با بهره برداری از این نظریه می‌تواند به شما برای تصحیح رفتارهای نامناسب کمک کند. در این روش شما اهدافی را برای رفتارهای خود در نظر می‌گیرید و اگر در انتها به نتایج مورد نظر نرسیدید، می‌توانید با ایجاد تغییر در متغیرهای بیرونی، رفتار خود را برای رسیدن به هدف خودتان اصلاح کنید. از جمله کاربردهای رایج جدول برنامه ریزی اسکینر، برنامه ریزی برای مطالعه دروس مختلف است. البته می‌توان از این روش برای ترویج دیگر عادات مناسب نیز بهره برد. اما به طور معمول برای یادگیری مهارتی جدید یا مطالعات درسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چگونه از جدول برنامه ریزی اسکینر استفاده کنیم

در این جدول با تفکیک دروس مختلف و روزهای هفته، ساعات مطالعه هر درس در روز مورد نظر جلوی آن یادداشت خواهد شد. در انتهای جدول بخشی برای محاسبه جمع ساعات مطالعه و بخشی برای پیش‌بینی ساعات مطالعه خواهیم داشت. بخش پیش‌بینی در ابتدای هفته و با توجه به شناختی که از خود دارید پر می‌شود. بهتر است برای این بخش عددی واقع‌گرایانه را در نظر بگیرید. علاوه بر ستون‌های مربوط به ساعات مطالعه دروس، ستون‌هایی را نیز برای ساعات شرکت در کلاس‌های مربوطه، ساعات خواب، فوق برنامه و استراحت، و تماشای تلویزیون در نظر بگیرید.

با این کار می‌توانید کنترل تمام ساعات روز خود را در اختیار داشته باشید. در انتهای جدول نیز خانه‌ای برای ساعات مطالعه در کل هفته در نظر گرفته می‌شود. در انتها با مشاهده و مقایسه ساعات مطالعه خود در هفته گذشته با ساعات پیش بینی شده، می‌توانید با تغییر شیوه زندگی و متغیرهای بیرونی،‌رفتارهای خود را نیز بهبود دهید. پیشنهاد می‌شود برای کسب و موفقیت‌های بیشتر مطالب اعتماد به نفس را مطالعه نمایید.

کلام آخر

همانطور که خواندید، ‌بی اف اسکینر از بزرگترین روانشناسان آمریکایی بوده است که با استفاده از آزمایش موسوم به جعبه اسکینر،‌ فرضیه شرطی سازی عامل را اثبات کرد. همچنین،‌ اسکینر با بیان مبحث خود کنترلی،‌ اظهار داشت که انسان می‌تواند با مشاهده متغیرهای تاثیرگذار بر رفتار خود،‌ عملکرد خود را نیز تغییر داده و کنترل کند. بر همین اساس جدول برنامه ریزی اسکینر طراحی شد تا دانش‌آموزان و کسانی که تلاش برای بهبود رفتارهای خود به وسیله برنامه‌ریزی دارند از آن استفاده کنند. امید است با مطالعه و استفاده از مطالب ارائه شده توسط خانه آموزش راه موفقیت را سریع‌تر طی کنید.