احساس شرم چیست ؟

احساس شرم مجموعه ایی از واکنشهای فیزیکی ، افکار ناخوشایند ، قرمز شدن صورت ، عرق ریختن و اعمال و رفتاری شامل پنهان کاری و کناره گیری از دیگران میشود. اگر جه که در تعاریف شرم به دو شرم مهم اشاره میگردد.

شرم سالم که برخی آن را حیا و عفت مینامند.

شرم مسموم و ناسالم که در این حالت افراد شرمنده بسیاری از موقعیتهای زندگی را بخاطر این حس از دست میدهند.

افرادی که حس شرم زیادی با خود حمل میکنند ، اغلب به شدت پنهان کار هستند. ترجیح میدهند درباره در مواجهه با دیگران کناره گیری کرده همچنین در بیان احساسات عمیق خود احساس شرمندگی میکنند.

عوامل ایجاد کننده احساس شرم در ما انسانها

چند دلیل اصلی و مهم برای بوجود آمدن این احساس در ما انسانها بیان شده است .

اولین دلیل منشا ژنتیکی این احساس است. افرادی که در خانواده هایی با احساس عمیق شرم و خجالت تربیت شده اند از طریق ساختار ژنی این موضوع به آنها انتقال یافته است.

دلیل دوم فرهنگ و سبک زندگی فرد است. خانواده هایی که این احساس زیاد در بینشان رواج دارد این کوله بار را به فرزندان خود نیز تقدیم میکنند.

سومین دلیل اتفاقات گذشته ما انسانهاست.خاطرات تلخ و آسیبهای شدید دوران کودکی و نوجوانی در شکل گیری و نهادینه شدن این احساس شرم بسیار اثرگذار است. فرزندانی که در کودکی زیاد مورد کتک و آزار والدین یا همسالان خود قرار گیرند یا فرزندانی که بخاطر مسائل بهداشتی مانند دستشویی رفتن از سوی مادر مورد مواخذه و سرزنش زیاد باشند در بزرگسالی این حس شرم را زیاد با خود حمل میکنند.

از سویی دیگر خاطرات تلخ گذشته همچون بدرفتاری ، تجاوز جنسی و لمس شدن از طریق افرادی که کودک در کنار آنها حس اطمینان و امنیت ندارد این احساس شرم و پنهانکاری را در وجودشان ایجاد میسازد.

چهارمین دلیل والدین عیبجو و ایرادگیر و سرزنش کننده هستند که کودکانی مستعد احساس شرم به جامعه تحویل میدهند. پدر و مادر با انتقاد و ایرادهای خود ، والد سرزنشگر درونی کودک را بیدار میسازند و در بزرگسالی هر رفتاری را با سرزنش این والد درونی شده همراه خواهد بود.

پیامدهای احساس شرم چیست ؟

کسانی که احساس شرم ناسالم دارند تصور میکنند دیگران دائما به دنبال یافتن نقاط ضعف آنها و نقصهای آنها هستند. تصور میکنند دیگران آنها را نادیده میگیرند و از آنها انتقاد میکنند و برای اینکه این حس یافتن نقاط ضعف یا حس طرد شدن از سوی دیگران یا حس انتقاد و سرزنش دیگری بوجود نیاید از دیگران کناره گیری میکنند.

با این طرزفکر ایجاد تبادل و مراودات با دیگران دشوار میشود.صحبت کردن با دیگران و یافتن دوست دشوار میگردد و این ذهنیت سبب انزوا و تنهای فرد میشود.

شخص شرمگین اغلب خود را به اندازه کافی سودمند و مفید نمی بیند و در رسیدن به اهداف خود در زندگی خود را ناکام و نالایق میداند. در مقابل اشتباهاتش به شدت خود را دچار حس تقصیر میکند و دائم به خودش یادآوری میکند که ایکاش اینکار را نکرده بودم.

عقاید و جملاتی که احساس شرم به فرد منتقل میسازد.

ناقص هستم ، نالایق هستم ، آدم کثیفی هستم ،  هیچ کس من را نمیخواهد ، ضعیف و عاجز هستم ، بد هستم ، بی ارزشم ، سزاوار انتقاد و سرزنش دیگران هستم و…..

افرادی که زیاد احساس شرم با خودشان حمل میکنند این افکار را دائما در ذهن خود  مرور میکنند و اعتقاد دارند دیگران هم اینگونه آنها را ارزیابی میکنند. افرادی با حس شرم از هر انسانی انتظار دارند که باورها و عقایدشان را اثبات کند به همین دلیل خودشان را لایق سرزنش و تحقیر دیگران میبینند.

شخص شرمسار خود را به دیگران بدهکار میداند و حس میکند دیگران او را تحمل میکنند. اغلب حس پوچی میکند هیچ هویتی از خود ندارد.

افراد شرمسار چه مکانیزمهایی جهت پوشاندن احساس شرم خود به کار میبرند ؟

برخی از این افراد خودشان را پشت غرور کاذب پنهان میکنند اما از درون احساس پوچی میکنند.

برخی دیگر با تحکم و نمایش خشم خود سعی دارند این حس شرمندگی و خلا درونی خود را جبران سازند.شیوه حمله کردن به دیگران مکانیزم مقابله ایی فرد برای سرپوش احساسات درونی خودش است.

احساس شرم سالم چیست ؟

جالب است بدانید که شرم میتواند ارزش زیادی داشته باشد. کسی که احساس شرم را تجربه میکند از اینکه هویتی دارد و از اینکه بین او و دیگران مرزهای مشخص بوجود آمده آگاهی کامل دارد. احساس شرم سالم ، حرمتها و احترام به دیگران را در بر دارد. جالب است بدانید که همه ما کم و بیش با احساس شرم مواجه هستیم. احساس شرم نه همیشه خوب است و نه همیشه بد است.اینکه چگونه با این حس برخورد کنیم مهم است.

شرمی که به تنظیم روابط ما با دیگران و احترام به حد و مرزهای آنها کمک میکند قطعا شرم مفیدی است. شرم به ما کمک میکند خودآگاهی ما نسبت به شناخت عواطف و احساساتمان بیشتر گردد.

تمرین برای پی بردن به احساس شرم

 بعنوان یک تمرین خودشناسی بررسی کنید زمانهایی که احساس شرم میکنید چه گفت وگوی درونی در شما بیشتر فعال میگردد و با کدامیک از جملات زیر احساس نزدیکی میکنید.

حس سرزنش ، حس نالایقی و بی ارزشی ،خطاکار بودن ، نفرت انگیز بودن ، هیچ بودن ، بی اهمیت بودن ، سزاوار سرزنش و تحقیر دیگران بودن.