خواستگاری مرد از زن، هیچ تعهدی برای ازدواج ایجاد نمی‌کند. خواستگاری مقدمه ازدواج است؛ یعنی ممکن است پس از خواستگاری و احتمالاً نامزدی که همراه با گل و شیرینی است، امکان ازدواج رسمی پدید آید و هم احتمال دارد که همه‌چیز پس از مدتی تمام شود.

گاهی تمام قول و قرارها، در مجلس و مراسم بله برون به صورت قانونی درآمده و ثبت و ضبط می‌شود. گاهی هم اتفاق می‌افتد که همه‌چیز تغییر پیدا کند و قهر و کنار کشیدن، جای آشتی و نزدیکی را بگیرد. اساساً خاصیت دوره نامزدی های بدون عقد رسمی، در این است که اگر دختر و پسر به تفاهم نرسیدند از ادامه رابطه خود جلوگیری کنند.

 مراسم خواستگاری

پس دختران جوان باید هشیار باشند که خواستگاری را به منزله ازدواج رسمی تلقی نکنند. یعنی بی‌درنگ به درخواست‌های غیرمعقول و زودهنگام همسر احتمالی آیندۀ‌خود تن در ندهند. به عبارت دیگر، با خواستگاری، حق تمتع جنسی برای مرد به وجود نمی‌آید و زن حق دارد که تا انجام تشریفات قانونی و شرعی پایان نپذیرد، به خواسته‌های غیرموجه مرد برای مسائل جنسی پاسخ ندهد.

قانون مدنی ایران صراحتاً می‌گوید: «وعده ازدواج و خواستگاری، ایجاد علاقه زوجیت نمی‌کند؛ بنابراین، هریک از زن و مرد، مادام که عقد نکاح جاری نشده، می‌تواند از وصلت امتناع کند، و از طرف دیگر نمی‌تواند به هیچ وجه او را مجبور به ازدواج کرده و یا از جهت صرف امتناع از وصلت، مطالبۀ خسارتی نماید».

بسیار خوب، قانون ما فاتحه تمام قول و قرارها و وعده‌ وعیدها را خوانده است. پس وقتی قانون حرفی می‌زند، دیگر نباید در خصوص احساس و تعهدات اخلاقی و از این قبیل چیزها صحبت کرد! در سالهای اخیر برای این که دختر و پسری که نامزد شده‌اند در رفت و آمدهایشان به مجامع عمومی دچار اشکالی نشوند، خانواده‌ها برای آنها صیغۀ محرمیت می‌خوانند.

باید گفت که صیغه محرمیت، جنبۀ‌ شرعی دارد ولی جای ازدواج رسمی را نمی‌گیرد، و تا مهریه تعیین نشده و در دفتر عقد و ازدواج ثبت نگردد، آن ازدواج رسمی نیست و هیچ گونه تبعاتی هم بر آن مترتب نمی‌باشد. حال سؤالی که در اینجا پیش می‌آید این است که: «پس تکلیف هدایایی از قبیل گردنبند، گوشواره، انگشتر، دستبند و… یا لباس و کفش و این قبیل وسایل چه می‌شود؟ مخارجی که صرف پذیرایی، نقل و نبات و شیرینی و شربت و… جشن نامزدی، یا کادو خریدن‌ها شده چه وضعیتی پیدا می‌کند؟ مگر می‌شود همه‌چیز را به هم زد؟!»

در اینجا هم قانون ساکت نمانده و برای حل این گونه مسایل نیز راه علاج پیش پای ما گذاشته است. اینجا قانون می‌گوید: «… و هریک از نامزدها می‌تواند در صورت به هم خوردن وصلت، هدایایی را که به طرف دیگر داده، مطالبه کند.»

خُب! تفسیر این مادۀ قانونی خیلی هم آسان نیست؛ اگر هم تفسیرش آسان باشد، لااقل اجرایش در تمام موارد به سادگی مقدور نیست. حتی قانون اضافه می‌کند، هدایایی که ارزشمند می‌باشند و معمولاً حفاظت می‌شوند، مثل: طلا، زیورآلات، ماشین و غیره، باید عیناً مسترد شوند و در صورت عدم مراقبت در نگهداری آنها و یا گم و گور شدن این هدایا، طرف دیگر، مستحق دریافت «اجرت المثل» یا قیمت روز آن هدایاست

خواستگاری

ولی هدایای خواستگاری که معمولاً پس از مدتی از حیّز انتفاع، ساقط شده و خلاصه بی‌ارزش می‌شوند. مثل: گل، شیرینی، لواز آرایش، یا لباسی که پوشیده شده، و یا لوازم مصرفی که مورد استفاده قرار گرفته، دیگر برگشت داده نمی‌شود. بر همین اساس، هدایایی که پدر و مادرها به دختر و پسر داده‌اند نیز باید برگشت داده شوند.

در پایان این بحث، ذکر این نکتۀ بسیار مهم، ضروری و بجاست. در نامزدی‌هایی که به خاطر حضور زوجین در مجامع عمومی، قبلاً صیغه محرمیت جاری شده، گاهی اتفاق افتاده که چون پسر و دختر با هم محرم بوده‌اند، مباردت به نزدیکی کرده‌اند و زن، ناخواسته باردار شده است! در این صورت، خدا عالِم است که آیا مرد از ازدواج رسمی طفره می‌رود، یا به خاطر این که بچه‌دار شده‌اند بدون این که به تفاهم کافی رسیده باشند، ناچار به ازدواج می‌شود؟ و اگر مرد از ازدواج قانونی سر باز زد، تکلیف عروس خانم و بچه چیست؟!

پس دختر و پسر باید بدانند که صیغه محرمیت، ازدواج قانونی نیست. در ازدواج قانونی، همه‌چیز در عقدنامه منعکس و سپس در دفتر ازدواج ثبت می‌شود تا جنبه قانونی پیدا کند؛ بنابراین باید دقت‌های لازم بشود که دختر و پسر قبل از قانونی شدن ازدواجشان نزدیکی نداشته باشند