اختلال تجزیه‌ی هویت نوعی اختلال شخصیتی است که شامل اختلال و عدم پیوستگی بین افکار، خاطرات، محیط، اعمال و هویت فرد است. افراد مبتلا به این اختلال معمولا به روش‌های غیراخلاقی و ناسالم از واقعیت فرار می‌کنند و موجب بروز مشکلاتی در زندگی روزمره‌شان می‌شوند.

اختلال تجزیه‌ی هویت معمولا به عنوان یک واکنش به تروما یا حادثه‌ی تلخ ایجاد می‌شود و به حفظ خاطرات تلخ در خلوت و به دور از دسترس فرد کمک می‌کند. علائم این بیماری از فراموشی گرفته تا تغییر هویت را شامل می‌شود و تمامی این علائم بستگی به این دارد که شدت این اختلال در شما چقدر است.

درمان اختلال تجزیه‌ی هویت نیز ممکن است بسته به نیاز فرد شامل صحبت درمانی (روان‌درمانی) و دارو شود. اگرچه درمان اختلالات تجزیه‌ی هویت ممکن است دشوار باشد بسیاری از مردم روش‌های جدیدی برای مقابله با آن و هدایت آن به سوی یک زندگی سالم پیدا می‌کنند.

علائم اختلال تجزیه‌ی هویت :

علائم این نوع اختلال معمولا بستگی به نوع اختلال تجزیه‌ی هویتی دارد که شما به آن مبتلا هستید. اما علائم کلی عبارتند از :

• فراموشی و به خاطر نیاوردن یک بازه‌ی زمانی، رویداد‌ها، اشخاص و اطلاعات شخصی مشخص
• حس بیگانگی و جدا شدن از خود و احساسات خود
• درک شما از مردم و محیط اطرافتان تحریف شده و غیرواقعی است
• داشتن احساسی تیره و تار از هویت
• استرس و یا مشکلات قابل توجهی در روابط، کار و یا بخش‌های مهمی از زندگیتان
• ناتوانی در مقابله با استرس عاطفی یا حرفه‌ای
• مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب و افکار و رفتارهای خودکشی

در اختلال تجزیه‌ی هویت سه اختلال عمده را شامل می‌شود:

• اختلال تجزیه‌ی هویت فراموشی : نشانه‌ی اصلی این اختلال از دست دادن حافظه است که شدیدتر از فراموشی نرمال است و با یک وضعیت پزشکی معمول قابل مقایسه نیست. شما نمی‌توانید اطلاعات مربوط به خود، حوادث و یا افراد نزدیک خود را به خصوص از زمان حادثه به خاطر بیاورید. تجزیه‌ی هویت فراموشی ممکن است تنها مختص یک اتفاق خاص باشد و شما یک حادثه‌ی خاص را به خاطر نیاورید و یا ممکن است به کل خاطرات خود را فراموش کنید! این دوره‌ی فراموشی ممکن است دقیقه‌ها، ساعت‌ها و یا ماه‌ها و سال‌ها به طول انجامد.
• اختلال تجزیه‌ی هویت فردی : این اختلال که قبلا به عنوان اختلال شخصیت چندگانه شناخته شده است، شامل تغییر هویت از یک هویت به هویت جایگزین می‌شود. شما ممکن است حضور یک یا چند نفر را که در سر شما صحبت می‌کنند و یا در وجود شما زندگی می‌کنند احساس کنید. هر کدام از این شخصیت‌ها ممکن است اسم خاص، گذشته‌ی خاص و یا ویژگی‌های خاص باشد. برای مثال ممکن است صدای این شخصیت‌ها باهم فرق کند، جنسیت متفاوتی داشته باشند و یا حتی یک شخصیت ممکن است نیاز به عینک داشته باشد! حتی تفاوت‌هایی نیز ممکن است در نحوه‌ی آشنایی هرکدام از این شخصیت‌ها با دیگران وجود داشته باشد. اغلب این شخصیت‌ها دچار اختلال افسردگی نیز هستند.
• اختلال مسخ شخصیت – مسخ واقعیت : این شامل یک احساس مستمر یا دوره‌ای خارج شدن از خود است. در چنین حالتی فرد رفتار و اعمال و احساسات خود را به عنوان یک ناظر بیرونی مشاهده می‌کند چنانکه گویی در حال تماشای یک فیلم است (مسخ شخصیت). افراد و چیزهای اطرافتان ممکن است چنان به نظر برسند که گویی از خودشان جدا شده‌اند و یا مه آلودند و یا دنیای اطرافتان همچون یک رویا به نظر برسد. زمان ممکن است در نظرتان بسیار کند باشد و یا با سرعت بگذرد و دنیا نیز در نظرتان غیرواقعی باشد (مسخ واقعیت). شما ممکن است مسخ شخصیت و یا مسخ واقعیت و یا هردوی آن‌ها را تجربه کنید. نشانه‌هایی که ممکن است به شدت ناراحت کننده باشند ممکن است تنها چند لحظه و یا تا چندسال طول بکشد.

علل بروز اختلال تجزیه‌ی هویت :

این اختلالات معمولا به عنوان یک عکس‌العمل برای برای مقابله با تروما و یا حادثه‌ی تلخ به وجود می‌آیند. این اختلالات اغلب در کودکانی که به صورت طولانی مدت یا کوتاه مدت در معرض سوء‌استفاده‌های جنسی یا عاطفی بوده‌اند و یا در مکان‌هایی زندگی کرده‌اند که محیط خانه بسیار ترسناک و غیرقابل پیش‌بینی بوده است. استرس جنگ و یا بلایای طبیعی نیز ‌می‌تواند در بروز چنین اختلالاتی دخیل باشد.

از آن‌جایی که هویت شخص در دوران کودکی شکل می‌گیرد، بروز اختلال تجزیه‌ی هویت در دوران کودکی محتمل تر از دوران بزرگسالی است. هنگامی که کودک می‌اموزد که در مقابله با یک اتفاق تلخ و ناگوار از از طریق تجزیه‌ی هویت آن اتفاق و شرایط را تحمل کند ممکن است از این روش تا پایان عمر خود استفاده کند.

عوامل خطر:

افرادی که در دوران کودکی سوء استفاده‌های جنسی و عاطفی طولانی‌مدت را تجربه می‌کنند بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلال تجزیه‌ی هویت هستند.

کودکان و بزرگسالان دیگر که در حوادث تلخ دیگر همچون جنگ، بلایای طبیعی، آدم ربایی، شکنجه و یا اعمال آسیب‌زای دیگر بوده‌اند نیز ممکن است این اختلال را تجربه کنند.

پیشگیری از اختلال تجزیه‌ی هویت :

همانطور که گفتیم کودکانی که در معرض آزار و اذیت طولانی‌مدت هستند بیشتر در خطر بروز چنین اختلالی قرار دارند پس اگر کودک شما چنین حوادثی را تجربه کرده است بهتر است هر چه سریعتر به یک روانشناس مراجعه کنید.

با یک فرد مورد اعتماد همچون یک دوست، دکتر و یا روانشناس در این‌باره صحبت کنید و به دنبال کمک از طریق نهادهای مرتبط و حمایت‌کننده باشید.

به برنامه‌هایی که معمولا آموزش و پروش برای تربیت صحیح فرزندان ارائه می‌دهد مراجعه کنید تا از این طریق بتوانید کودکان خود را سالم تربیت کنید.

اگر کودک شما یک حادثه‌ی ناگوار را تجربه کرده است سریعا به پزشک مراجعه کنید تا راه‌های مقابله‌ای سالم‌تر را به کودک شما بیاموزد و او را از قرار گرفتن در شرایطی که ممکن است منجر به این اختلال شود نجات دهد.