ممکن است جز آن دسته از افرادی باشید که مشکل زود وابسته شدن دارند. این ویژگی می‌تواند زندگی را بر انسان بسیار سخت کند. افرادی که دچار اختلال شخصیت وابسته هستند، اغلب نمی‌توانند از پس کارهای ساده خود برآیند و همیشه نیاز به شخصی دیگر دارند. تنها بودن موجب می‌شود تا آن‌ها احساس کمبود و ناتوانی کنند. همین ویژگی می‌تواند موجب ورود آن‌ها به روابط خطرناک شود. در این مطلب به بررسی این اختلال، نشانه‌ها و راه درمان آن می‌پردازیم.

اختلال شخصیت وابسته چیست؟

اختلال شخصیت وابسته یا DPD نوعی تسلیم شدن و ناتوانی در برابر مراقبت از خود است. داشتن اضطراب و استرس همیشگی یکی از ویژگی‌های بارز این افراد است. آن‌ها نمی‌توانند به درستی تصمیم‌گیری کنند و حتی حل کارهای ساده هم برایشان مشکل است. اعتماد به نفس نیز در افرادی که مشکل زود وابسته شدن دارند پایین است. این اختلال جز ده اختلال شخصیتی است که انسان‌ها می‌توانند دچارش شوند. این اختلال اصولاً از دوران کودکی ایجاد می‌شود.

این افراد به طرز شدیدی از لحاظ عاطفی و حتی فیزیکی به دیگران وابسته هستند. همین مسائل موجب می‌شود آن‌ها خیلی زود به دیگران وابسته شوند. مخصوصاً زمانی که وارد رابطه عاطفی با کسی شوند، بدون تفکر به آن شخص دل می‌بندند. آن‌ها اغلب نمی‌توانند به تصمیمات خود اعتماد کنند و باید دیگران کارهایی را که انجام می‌دهند، تائید کنند. طبق تحقیقات انجام شده، حدود ده درصد از بزرگسالان دچار این اختلال هستند و در این میان زنان بیشتر دچار این مشکل می‌شوند.

علل ایجاد اختلال شخصیت وابسته چیست؟

متخصصین و روانشناسان هنوز نتوانسته‌اند علت دقیق بروز اختلال شخصیت وابسته را کشف کنند. آن‌ها معتقدند که زود وابسته شدن این افراد به خاطر دلایلی ژنتیکی، محیطی و رشدی ایجاد می‌شود. اصولاً این اشخاص در زندگی خود مسائلی را تجربه می‌کنند که موجب بروز این اختلال می‌شود. انسان‌هایی که سابقه داشتن رابطه با افراد آزارگر را دارند، بیشتر در خطر تشخیص این اختلال هستند.

علاوه بر این، آسیب‌های روحی و روانی دوران کودکی مانند تجربه آزار کلامی یا مورد بی‌توجهی قرار گرفتن هم می‌تواند در این مسئله موثر باشد. افرادی که در کودکی دچار بیماری‌های سخت می‌شوند هم ممکن است چنین حالتی را در بزرگسالی تجربه کنند. گاهی سوابق خانوادگی هم دلیلی برای بروز این اختلال می‌شود. اصولاً کسانی که دارای اختلال دیگری مانند اختلال اضطراب یا پارانویا هستند هم دچار چنین مشکلی می‌شوند.

آیا فرهنگ تاثیری بر زود وابسته شدن افراد دارد؟

برخی از متخصصین معتقد هستند فرهنگ، مذهب و شیوه تربیت خانوادگی می‌تواند موجب بروز اختلال شخصیت وابسته شود. به عنوان مثال، ممکن است خانواده تمامی کارهای کودک را انجام دهند. حتی اجازه ندهند او درباره مسائل ساده خودش تصمیم‌گیری کند. این امر به مرور زمان موجب وابستگی کودک می‌شود. در نتیجه، در بزرگسالی دچار مشکل زود وابسته شدن می‌شود زیرا همیشه نیاز به کسی دارد که به او تکیه کند و کارهایش را با تصمیمات او انجام دهد.

در کشور ما نیز اغلب زنان اجازه کار کردن و استقلال مالی پیدا کردن ندارند. آن‌ها مجبور هستند در تمامی دوران زندگی خود از شخصی دیگر همچون پدر، برادر بزرگ‌تر و در نهایت از شوهر پول بگیرند. علاوه بر این، به خاطر وجود تفکرات کلیشه‌ای اجازه تصمیم‌گیری نیز از آن‌ها سلب می‌شود. همین مسائل موجب می‌شود که یک زن نتواند خودش تصمیم بگیرد زیرا می‌ترسد دیگری به نظر او اهمیت ندهد یا ممکن است فکر کند نظرش و تصمیماتش غلط و بی‌ارزش هستند.

علائم اختلال شخصیت وابسته چیست؟

افرادی که دچار اختلال شخصیت وابسته هستند، علائم مختلفی دارند. یکی از این علائم پرهیز از هر گونه مسئولیت شخصی است. آن‌ها افراد مسئولیت‌پذیری نیستند زیرا فکر می‌کنند نمی‌توانند کارها را به تنهایی و به درستی انجام دهند. ترس از تنهایی دیگر علامت این افراد است. آن‌ها به دلیل این ترس حاضر هستند وارد هر گونه رابطه‌ای شوند و زود وابسته شدن در این زمینه می‌تواند نتایج بدی برایشان داشته باشد. دیگر نشانه این افراد عدم انتقادپذیری است.

دیگر نشانه آن‌ها داشتن مشکل در تصمیم‌گیری‌های ساده و روزمره است. اعتماد به نفس این افرا بسیار پایین است و به همه چیز بدبین هستند. یکی از دلایلی که نمی‌توانند تصمیم بگیرند همین بدبینی است؛ زیرا نمی‌توانند تبعات تصمیم خود را بپذیرند. علاوه بر این، آن‌ها مدام می‌ترسند که از جانب دیگران طرد شوند و اگر رابطه‌ای در زندگی آنان به پایان برسد، احساس درماندگی خواهند کرد.

چگونه اختلال شخصیت وابسته را تشخیص دهیم؟

افراد متخصص و روان‌شناسان با انجام تست‌هایی می‌توانند متوجه این اختلال شوند. ممکن است فرد در برهه‌ای از زندگی خود دچار مشکلات دیگری شده باشد و برخی از نشانه‌ها به خاطر آن مشکل باشد؛ یعنی در کل نمی‌توان به این فرد گفت دچار اختلال شخصیت وابسته است. برای همین باید متخصص فرد را ببیند و درباره جنبه‌های مختلف زندگی از او سوالاتی تخصصی بپرسد.

ترس همه‌گیر و غیر واقعی از رها شدن، داشتن احساسات اضطراب‌آور یا درماندگی در زمان تنهایی، ناتوانی در مدیریت مسئولیت‌های زندگی و نیاز داشتن به کمک دیگران در همه موارد، مشکلات بیان نظرات به خاطر ترس از دست دادن پشتیبانی یا تائید دیگران، تلاش برای جلب تائید دیگران و حتی انجام کارهای ناخوشایند برای گرفتن تائید آن‌ها، عدم شروع کردن کارهای جدید و تکمیل کردن کارهای گذشته، ورود سریع به رابطه جدید پس از پایان دادن رابطه‌ای دیگر از جمله معیارهای تشخیص این اختلال هستند.

چگونه اختلال شخصیت وابسته را مدیریت یا درمان کنیم؟

نکته مثبت این است که اختلال شخصیت وابسته قابل مدیریت است. برای این که بتوانید این حالت را کنترل کنید، باید از متخصصین این زمینه کمک بگیرید. انجام جلسات روان‌درمانی، گفتار درمانی و درمان شناختی-رفتاری می‌تواند کمک‌کننده باشد. با این حال، باید بدانید که درمان زمان می‌برد و نباید منتظر باشید پس از ۳ یا ۴ جلسه مسئله‌ای چندین ساله مدیریت شود. متخصصین می‌توانند به شما کمک کنند تا اعتماد به نفس داشته باشید و بتوانید برای خود تصمیم‌گیری کنید.

در برخی موارد که فرد دارای اضطراب شدید یا افسردگی می‌شود، درمانگر ممکن است دارو تجویز کند. داروهای ضدافسردگی مانند fluoxetine در این مواقع تجویز می‌شود. داروهای آرام‌بخش مانند alprazolam دیگر گزینه برای درمان است. فرد به هیچ عنوان نباید بدون تجویز پزشک متخصص این داروها را استفاده کند.

آیا می‌توان از اختلال شخصیت وابسته جلوگیری کرد؟

ممکن است نتوان از این اختلال جلوگیری کرد زیرا اکثر افراد از دوران کودکی دچار این مشکل می‌شوند. با این حال، همان گونه که پیش‌تر توضیح دادیم راه‌های درمان و کنترل آن وجود دارد. نتایج برخی از تحقیقات نشان داده است که داشتن روابط سالم در کودکی می‌تواند از ابتلا به اختلال شخصیت وابسته جلوگیری کند. پدر و مادر، خواهر و برادر بزرگ‌تر، دوستان و معلمان از جمله افراد تأثیرگذار بر کودک هستند. حتی داشتن رابطه سالم با این افراد می‌تواند اثرات مخرب دیگران را خنثی کند.

بهترین زمان برای مراجعه به متخصصین و شروع کردن دوره درمانی

مسلماً بهترین وقت برای درمان زمانی است که فرد متوجه این اختلال شود. با این حال، در مرحله اول بسیاری از افراد حتی نمی‌دانند که دچار اختلال شخصیت وابسته هستند. برای همین به دنبال درمان هم نمی‌روند. برخی از افراد فکر می‌کنند اضطراب، استرس و عدم اعتماد به نفسی که دارند به علت افسردگی است. از آن جایی که هنوز مردم به بیماری‌های روانی اهمیت نمی‌دهند، مراجعه به متخصص نیز در این حالت صورت نمی‌گیرد.

اگر احساس می‌کنید در تمرکز کردن مشکل دارید، به صورت مداوم افکار منفی دارید، نمی‌توانید درست غذا بخورید و اشتها ندارید، بدخلق و تحریک‌پذیر شده‌اید و به طور مکرر مضطرب هستید، باید به متخصص مراجعه کنید. اگر درمان را پشت گوش بیندازید، احساسات شما تبدیل به افسردگی مزمن خواهد شد.

جمع‌بندی

در این مطلب از «تکامل من» به بررسی اختلال شخصیت وابسته پرداختیم. این اختلال می‌تواند آرامش را از زندگی انسان سلب کند. در نتیجه، بهترین کار این است که فرد به محض متوجه شدن حالاتی از ناآرامی، اضطراب شدید، خستگی دائم، عدم اعتماد به نفس، ترس از تنهایی و طرد شدگی و… به متخصص مراجعه کند. از طرفی هم والدین باید در تربیت فرزندان خود بسیار دقت کنند تا از آنان فردی وابسته نسازند

• چگونه با دوست پسر دروغگو برخورد کنیم؟
• وقتی که تو اول رابطه پیشنهاد سکس میده
• دلایل دور شدن یک مرد در رابطه
• قدرت خود را بعد از برقراری رابطه جنسی حفظ کنید
• دلایل سرد شدن دوست پسر چیست؟ و چطور دوباره او را جذب خود کنیم؟