اختلال اضطراب اجتماعی (SAD) یک بیماری رایج در علم روان‌پزشکی است که در بین گروه‌های سنی و فرهنگ‌های مختلف تجربه و شناخته شده است. اگر شما و یا اطرافیان شما به این اختلال مبتلاست، شناخت علائم و روش درمان این بیماری به فرد مورد نظر کمک بسیاری خواهد کرد.

اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟

افراد مبتلا به این اختلال یک ترس غیر منطقی از تماشا شدن توسط دیگران و تحقیر شدن، قضاوت شدن و یا سرزنش شدن توسط آن‌ها را دارند. اضطراب و ناراحتی این چنینی گاهی آنقدر شدید است که عملکرد روزانه‌ی فرد را مختل می‌کند. با این حال که این اختلال می‌تواند یک اختلال کاملا ناتوان کننده باشد اما با یک درمان مناسب فرد می‌تواند به حالت طبیعی بازگردد.

اختلال اضطراب اجتماعی یکی از رایج‌ترین اختلالات به شمار می‌رو و حدود ۱۳ درصد افراد جهان نشانه‌هایی از این اختلال را در دوره‌ای از زندگی خود تجربه می‌کنند.

علل بروز اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟

اختلال اضطراب اجتماعی معمولا در سال‌های نوجوانی شروع می‌شود، گرچه ممکن است از دوران کودکی نیز جرقه بخورد. با این حال که علت اصلی این اختلال ناشناخته است اما باور بر این است که علل بروز این اختلال ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است.

عدم تعادل در شیمی مغز با این اختلال ارتباط دارد. به عنوان مثال عدم تعادل در انتقال دهنده‌ی عصبی سروتونین، ماده‌ی شیمیایی مغزی که باعث تنظیم خلق و خوی و احساسات می‌شود، ممکن است در ایجاد اختلال اضطراب اجتماعی نقش داشته باشد. بیش فعالی ساختاری در مغز به نام آمیگدلا نیز به اختلال اضطراب اجتماعی مرتبط است. افراد مبتلا به SAD ممکن به یک پاسخ ترس اغراق شده و به نوبه‌ی خود افزایش اضطراب متمایل باشند.

چند عامل محیطی نیز ممکن است در بروز این اختلال نقش زیای داشته و یا به عبارتی خطر ابتلا به SAD را افزایش دهند. این عوامل شامل موارد زیر می‌شوند:

• داشتن والدین بیش از حد انتقادی، کنترل کننده یا محافظ
• مورد اذیت و آزار قرار گرفتن در کودکی
• درگیری‌های خانوادگی و یا سوء‌استفاده‌ی جنسی
• خجالتی، ترسو و غیراجتماعی در کودکی

علائم بیماری اختلال اضطراب اجتماعی را بشناسیم!

افرادی که دچار این اختلال هستند خودشان اغلب متوجه هستند که ترسشان به یک شرایط واقعی چقدر غیرمعقول و یا بیش از حد است، اما با این حال باز هم توانایی کنترل اضطراب و استرس خود را ندارند. این اضطراب ممکن است محدود به یک موقعیت اجتماعی خاص باشد و یا در اکثر مواقع اتفاق بیفتد.

برخی از موقعیت‌ها و شرایطی که بسیار رایج هستند عبارتند از: صحبت کردن با غریبه‌ها، برقراری ارتباط چشمی و شروع گفتگو.

افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است علائم شناختی،فیزیکی و یا رفتاری آن را قبل، بعد و یا در طول آن موقعیت اجتماعی تجربه کنند.

نمونه‌هایی از علائم شناختی شامل موارد زیر است:

• ترس از موقعیت‌هایی که در آن دیگران را نمی‌شناسید.
• نگرانی از اینکه توسط دیگران قضاوت خواهید شد.
• ترس از خجالت زده شدن و یا تحقیر شدن.
• فکر کردن در اینباره که دیگران متوجه اضطراب شما خواهند شد.
• مدت‌ها قبل از وقوع رویداد دچار اضطراب می‌شوید.

نمونه‌هایی از علائم فیزیکی:

• سرخ شدن
• عرق کردن بیش از حد
• لرزش دست
• تنش عضلانی
• تپش قلب

نمونه‌هایی از علائم رفتاری:

• اجتناب از فعالیت‌های اجتماعی
• ترک یا فرار از موقعیت
• استفاده از رفتارهای ایمنی

بیماری اختلال اضطراب اجتماعی را چگونه تشخیص دهیم؟

اضطراب اجتماعی به عنوان یک بیماری روانی قابل تشخیص در نسخه‌ی پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی به رسمیت شناخته شده است. این بیماری به طورکلی توسط یک مصاحبه بالینی با متخصص بهداشت روانی تشخیص داده می‌شود که در این مصاحبه اغلب از فرد موردنظر درباره‌ی علائم مربوطه سوال می‌شود.

برای یک تشخیص درست فرد باید معیارهای تشخیصی خاصی را رعایت کند. ترس فرد باید چنان شدید باشد که زندگی روزمره، تحصیل، مدرسه، شغل و یا روابط او را تحت تاثیر قرار دهد.

بسته به اینکه فرد این علائم را در چند موقعیت بخصوص تجربه می‌کند و یا در اکثر حوزه‌ها این علائم همراه او هستند، می‌توان اختلال اضطراب اجتماعی را به دو دسته‌ی اختلال عمومی و یا خاص تقسیم بندی کرد. اولین گامی که فرد پس از اینکه احساس کرد به این اختلال مبتلاست باید بردارد این است که با یک روانشناس و یا روان‌پزشک متخصص تماس بگیرد.

گام بعدی به اشتراک‌گذاری تمامی افکار و احساسات با روانشناس و یا پزشک متخصص است. نگران اینکه از کجا شروع به صحبت کنید نباشید تا زمانی که صادقانه ترس‌ها و نیازهای خود را بازگو می‌کنید. مطمئن باشید که بالاخره راه خود را برای بهتر درک شدن پیدا خواهید کرد. برای عملکرد بهتر می‌توانید از یک دفترچه یادداشت استفاده کنید و نکات مهم و علائم بارز را بر روی کاغذ بیاورید تا فراموش نکنید.

اختلال اضطراب اجتماعی چگونه درمان می‌شود؟

درمان‌های رایج در این زمینه اغلب استفاده از دارو و درمان رفتاری شناختی (CBT) است. اغلب این دو نوع درمان نتیجه‌بخشی مثبتی دارند. علاوه بر درمان رفتاری شناختی درمان‌های دیگری نیز وجود دارند که ممکن است به صورت فردی یا گروهی مورد استفاده قرار گیرند.

داروهایی که برای درمان این بیماری به کار می‌روند اغلب داروهای کاهش استرس و اضطراب هستند و به متعادل سازی خلق و خوی فرد کمک می‌کنند.

گفتار درمانی‌های مورد استفاده نیز شامل درمان شناختی رفتاری، روان درمانی، درمان درون فردی و انواع درمان‌های دیگر است که معمولا پزشک بسته به شخصیت فرد و میزان شدت این اختلال نوع درمان را انتخاب می‌کند.

علاوه بر درمان دارویی و یا روان درمانی برخی افراد نیز از برخی مکمل‌های غذایی و یا هیپنوتیزم برای درمان استفاده می‌کنند. با این حال فعلا تحقیقاتی شاهد بر تاثیرگذاری این نوع درمان‌های جایگزین وجود ندارد.